Tuesday, May 15, 2007

اویغور وئبلاق‌لاری

بيله‌مه چوخ ايلگينج‌دير، بير گون وارميش تورك‌تابارلار هاميسی بير يئرده ياشارميشلار. ايندی‌كی اؤلكه‌لر آراسی سينيرلار اونلارين آراسيندا معناسی يوخموش. خيال ائت، عنعنه‌لر، گله‌نكلر، دانيشديقلاری ديل، ياشاديقلاری اولايلار، دوستلوق‌لار، دوشمانليقلار؛ تورك بودونو نه اولدو سنه... "كئشكه آتاابابلاريميز دوغودان باتی‌يا، باتی‌دان دوغويا، آت چاپيب، اؤلكه-حؤكومت تؤره‌تمه يئرينه ياشاديقلاری توپراقدا قاليب، مدنيتيميزی گليشديرمه‌"ه چاليشسايديلار" (لاله جاوانشير خانيمين رحمتليك وئبلاقيندان!)

نه ايسه، يو سينيرلار اينتئرنئت واسيطه‌سی ايله هئچ اولا بيلرلر ياواش-ياواش. تانيق می ايسته‌رسينيز؟ تورك‌يوردلاری‌نين ان دوغوسوندا بولونان دوغو توركوستان‌دان وئبلاق يازارلارلا، تانيشديغيميزدان گؤزل تانيق؟ اونلار دا وئبلاق يازير، طبيعی.

چينجه، دونيا وئبلاقلار آراسيندا ان چوخ قوللانيلان ديل‌لردن‌دير (ايكينجی‌دير يانيلماسام). بو دوروم طبيعی‌دير؛ اونلارين نفوسو دونيادا ايلكينجی. آمما چينلی‌لرين هاميسی چينجه يازمير. اونلارين آراسيندا اوچ-بئش اويغورجا وئبلاق دا وار.

اويغورلارين لهجه‌سی بيزيم لهجه‌ميزله ايكی آيری ديل دئيه بيله‌جه‌گيميز قدر فرقلی دگيل. بلكه بوندان چوخ آز. فقط بير آز چاليشسانيز راحاتجا اوخويوب آنلايا بيلرسينيز. بورادا نئچه دنه اويغور توركجه‌سی وئبلاقی تانيتديرماق ايسته‌رديم. (چئوريمه‌لرده يانليشليق اولسا، يورولامانيزدان ممنون اولارام)

ياسينی‌نينگ تورموشی
ياسينی وئبلاقينی دوغوم گونونده آچميش. دوغوم گونو پوستوندا بئله يازير:

بۈگۈن مينیڭ قۇتلۇق تۇغۇلغان كۈنۈم . 23 ياشقا كيرديم . ئه‌مدى كه‌لگۈسى ئۈچۈن قاتتيق تيريشيشيم كېرەك .م‌ن يه‌نه بير نه‌چچه سوۋغات تاپشۇرۇپ ئالديم .بۇلار مه‌ن ئه‌ڭ ياقتۇرۇديغان سوۋغاتلار. [شكيللر]
بوگون منيم قوتلو دوغوم گونوم. ۲۳ ياشينا گيرديم. ايندی گله‌جه‌گيم اوچون مؤحكم ياشام گيرن (؟) من يئنه بير نئچه سووغات تاپشيريب آلديم. بونلار منيم ياخديرديغيم سووغاتلار.

بير خسته عاشيق كيمی، وئبلاقدا چوخ ساده ديل‌له، اؤز گونلوكلرينی يازير ياسينی بی.

رحمت‌جان اپندی بلوگو
او آلمانيادا ياشار. سگگيز آی اؤنجه وئبلاقينی آچميش.

سالام دوستلار، بۇ مېنیڭ بۇ يه‌رديكى بيرينچى بلوگۇم.
يازی‌لاريندا اويغورجا وئبلاق يازما گركديگينی آنلادير.

اويغورچا يومشاق دئتاللار
بير سوره اؤنجه وئبلاقلارين بير software قارشی‌سيندا يوموشاق ابزار يازميشدی! نه ايسه حتمن منظورو "يومشاق دئتال"دان "يازيليم"دير. بو وئبلاقدا اويغور توركجه‌سينه عايد يومشاق دئتاللار گؤره بيلرسينيز.

اويغور بلاق‌لار
آدی‌نين اويغور وئبلاقلار اولماسينا رغمن، يازی‌لاری‌نين پك چوخو چينجه‌دير. آنجاق بوردا بير دنه توركجه يازی دا تاپديم:

بۇ خه‌تله‌ر سيزنیڭ كومپيیۇتېریڭيزدا نۇرمال كۆرۈنسه نيمه ديگه‌ن ياخشى بولاتتى ھه!
بو خطلر سيزين كامپيوترينيزده نورمال گؤرونسه منه دئيين ياخشی اولارد هه. عجب!!

انوار ممد
آرشيو لينكلر اؤزه‌ريندن، انوار ممد اويغورجا وئبلاق يازارلارين اؤنچولريند‌دير.

ئۇزۇن بولدى، ئۇيغۇرچه خه‌ت یېزيپ باقماپتيمه‌ن. ئۇيغۇرچه بيره‌ر نه‌رسيمۇ ئوقۇپ باقميديم. بۇ تازا ياخشى بولمایۋاتيدۇ. ئه‌لۋه‌تته، ۋاقيتمۇ يوق. به‌لكيم ئيمتیھانليريمنى تۈگه‌تسه‌م، ئاندين ئازراق ۋاقيتيم چيقيپ قالارميكى. بيرەر ئۇيغۇرچه رومان ئوقۇسام بولاتتى.
اوزون اولدو، اويغورجا خط يازيب باخماميشام. اويوغورجا بير‌ه‌ر نه‌رسی ده اوخويوب باخماديم. بو تازا ياخشی اولماييب‌دی. البته، واختيم يوخ. بلكه‌م، ايمتاحانلاريمی توكه‌تسه‌م، اوندان آزراق واختيم چيخيب قالار كی بيره‌ر اويغورجا رومان اوخومام اولاردی.

اويغورلارين رسم‌الخطلری بيزيم‌كی ايله فرقلی‌دير. اونلار هم كيريل، هم عرب، هم ده لاتين اليفباسی ايله يازارلار. بونو ويكی‌پئديادان دا اؤگره‌نه بيلرسينيز. بير ده، يازی‌لاری ساغلام گؤره بيله‌جگينيزه بو فونتو ائنديرمه‌نيز گركير.

آزربایجان تورکجه‌سینده اویغورلار

» اويغور تورك اوشاق‌لارينی دوشونه‌رك
» اويغورلار-ويكی‌پئديا
» حوری‌لر هاميسی تورك و اويغور قيزلاری‌نا بنزر و ...

اویغورلارلا نه جور تانیش اولدوم؟

اويغورلارلا ايلك تانيشديغيم، فارس تئلئويزيونو طريقی ايله اولوب. فارس كيشی‌نين، چيندن بير رئپورتاژی ياپينلانماقدايدی. بو موخبيرين سؤزلری تاريخده ثبت اولونمالی‌دير. رئپورتاژين مضمونو بئله ايدی:

"قوزئی دوغو چينده ياشايان موسلمانلار فارسجا دانيشارلار"!

ايلكده، من "اشی بورا باخ، چينده ده بئله فارسجا دانيشيرلارميش" -او زامان‌لار بئله دانيشميرديم ها، البت!- دئديم. بير آزجا آراما، اوندان بوندان سوروشمادان سونرا آنلاديم نه‌لر وار. بلكه رئپورتاژچی بونو دئمك ايسته‌ييرميش كی، اويغورلار كيمی اصيل تورك‌لر، سوی باخيميندان، فارسلارا گئديب چاتيرلار و البتته ديللری ده فارسجانين بير قولودور.

ايكينجی دفعه، ائوده ۹۴نجو ايلی‌نين، -رحمتليك- يول ژورنالی‌نين بير سايی‌سی‌ندا گؤردوم. توركجه‌نی تزه اوخويا بيلديگيم زامان اويغورلار حاقدا بير مطلبی اوندا گؤرمك همين، اوخوماغا باشلاديم. دئمك، اونلار كومونيست چكمه‌لری آلتيندا ياشايان، تورك‌لر ايچينده موسلمان اولان ان سون ميللت‌ميش‌لر. ايندی ايسه، سنی تورك قارداشلاری‌می -و ده باجی‌لاری‌می- گؤرنده، ندن‌سه، قانيم جوشاركن، اويغور تورك‌لر ياديما دوشر.

Friday, May 11, 2007

ائلئکترون دالغا ساواشی و پوپولیزم

اؤنجه‌كی گؤندری حاقدا عزيز دوستلارين بير نئچه‌سی مطلب يازديلار. من هله هئچ بير يوروم اكلمه‌مك ايسته‌مه‌دن، يالنيز دوشونمه‌گه يارار بير نئچه سورو سوروشاجاغام.

حيدر بيات بی دئميشكن، آزربايجان اوشاقلاری‌نين فارسجا يازی‌لاری اوخوماقدان ساغينديقلاری، (بونا باخماياراق كی من تام اولاراق بئله فيكير ائله‌ميرم) اؤنملی‌دير. هر حالدا، سانيرام، بئله قورخو، ان آزی اؤنچولر آراسيندا آز-ماز واردير.

بير باشقا آچيقلاما يازماق زورندا قالماياجاغيمی اوماركن سوروم بو: ائلئكترون دالغا ساواشی* دؤورونون ان يوكسك نؤقطه‌سينده ياشاركن، بو قورخونون آنلامی نه اولا بيلر؟ اساسن دالغالار قارشی‌سيندا بيزيم قورويوجو عاميل‌لريميز و بونلاری تقويت ائتمكده حركت‌چی‌لرين گؤره‌وی نه‌دير؟ حركت‌چی‌لرين نه قدر باشاری الده ائتديكلری و ائده بيله‌جكلری؟ و بو قوروخونون، پوپوليزم‌له** ايليشگی‌سی؟

* تعبير ائيواز طاها بی‌دن اولسا دا، او بيين سؤيله‌ديگی ايله آنلامداش اولدوغونا امين دگيلم!
**بو ايضاح‌لار يازی‌يلا هئچ بير ايليشگی‌ده اولماسا دا، اوخوياجاغينيزدا ايلگينج اولاجاقدير. خبر سيته‌لرين بيرينده، فارسجا وئبلاق سئرويس‌لری‌نين بيری‌نين، آزربايجان وئبلاقلاری‌نين قارشی‌سيندا انگل ياراتديغی‌نی يازيب. تام دوغرو بير سؤز؛ انگل يارانميش، آنجاق دئمه‌لی بو او سئرويسده اولان بوتون وئبلاق‌لارين جانينا دوشوب!

Monday, May 7, 2007

یوروم‌سوز سطیرلر

"... اين كه انتخاب اول مردم آذربايجان، نفر آخر (هفتم) انتخابات كشور باشد، همان فاجعه‌ای سياسی است كه بسياری به آن توجه نكردند. انتخاب اول ايران بايد همان انتخاب اول آذربايجان هم باشد، و اگر در آن زمان كسی به اين موضوع نپرداخت به اين دليل بود كه افراد حاكم، سرمست پيروزی و افراد محكوم، غرق در اندوه بودند و هيچ‌كدام برای توجه به اين مسأله مهم جای خالی در مغزشان باقی نمانده بود. ..."

آچیقلاما: توركييه يازی ديلينده، ديل دئوريميندن سونرا يايغينلاشان "يوروم" كلمه‌سی، بير سببه باغلاماق و بير ايشارته سايماق آنلاميندا اولان "يورماق" فعلی كؤكوندن‌دير. آسليندا، "يوروم"، تفسير و شرح و تعبير آنلاميندا گلر. هابئله، توركجه‌ده "جواب" و "جواب وئرمك" كلمه‌سی قارشی‌سيندا "يانيت" و "يانيتلاماق" ايشله‌ديلر.

من بو سطیرلری ساده‌جه کوپیا پئست ائدرک، "نقل-ی قول" تگی اوزرینده پوست ائتمیشم. یازی‌نی، نه ایسه، بیر یوروم و یا آچیقلاما آرتیرما گرکدیگینی دویمادان، پوست ائتمه‌مدن اونو بوس‌بوتون قبول ائتدیگیم می آنلاشیلار؟!

هر حالدا آماجیم بو یازی‌نین باغلانتی‌سی ایله بیر قیسمینی بورایا قویماقدان یالنیز اوخویوجولاری اونو اوخوماغا دعوت ائتمک ایدی! ان‌شاءالله فیرصات تاپسام، مقاله حاقدا و اؤزللیک‌له کوردلر حاققیندا دا یازاجاغام.

Monday, April 30, 2007

الیف یا انیف؟!

نئچه گون اؤنجه، بير دككه‌ يانيندان كئچركن، بير قزئت باشليغی (قزئتين وئبلاقی دا وارميش!) منی اؤزونه جلب ائتدی. "ا" سسی‌نين يئری دگيشيك يازيلان باشليقدا بو جومله واردی:
اكبر اعلمی: كوروش يكی از ۱۲۴۰۰۰ پيامبر الهی است!
حتمن آنلادينيز، بونو دئيه‌ن كيمسه "اكبر عالمی‌"دير!

Sunday, April 29, 2007

Weblog نئجه یازیلار؟!

بو وئبلاقدا آنا توركجه‌ميز حاقدا يازماق ايسته‌يه‌نده ائيواز طاهانين بو سؤزو ياديما دوشور "... ديل اؤيره‌نمه‌ميش ديلچی اولور...". جانيم گيزيلده‌يير بو سؤزدن. آمما چوخ دا قورخولو اولماق دوغرو دگيل، اولا بيلمز يعنی. ايكی آی اؤنجه -توركييه‌لی ژورناليستلريندن بیری اولان علی سليم تونجر'ين بير يازی‌سيندان ايده آلاراق-حاضيرلاديغيم يازی‌نی، بوگون تيتره‌يه-تيتره‌يه بورايا قويورام:

"وئبلاق" كلمه‌سی اينگليزجه‌ده‌كی “web” و “log” كلمه‌لرينين بيرلشمه‌سيندن اولوشان زامانلا يايغينلاشميش و قيسالتيلميش آديدير. “web” ين سؤزلوك قارشيليغی "هؤرومجك تورو" آنلامينا گلر. آمما بو "تور"ون آرتيق هؤرومجكلرله ايليشگيسی ضعيفله‌شميش، اونلار اؤز تورلارينا يازيقلار كی، باشقا بير آد تاپماق زورونداديرلار! “log” ايسه كؤتوك آنلامينا گلر. گميلرين سئير دفترينه “log” دئييلير.

قوزئی آزربايجاندا ديل قورومو تاسيس اولسا دا، بللی دئييل نه زامان وئبلاق كلمه‌سی قولاقلارينا ده‌يه، و اونا بير قارشيليق اؤنه‌ره‌بيلسين! بوندان قورخورام وئبلاق قوزئی آزربايجاندا يايغينلاشينجا، بيز او دونيادان هم وئبلاق يازارلارين هم ده ديل قورومونون ايشلرينين نتيجه‌سينه نظاره ائدك! و او زاماناجاق وئبلاقين موددان دوشمه‌سی كسيندير!

هر حالدا بيز "وئبلاق"ا سؤزجوك باخيميندان ايلگی‌له‌نه‌جه‌ييك:

۱. "وئبلاق" آرتيق توركجه‌له‌شميش بير كلمه‌دير.

۲. آزربايجان توركجه‌سينين ان اؤنملی اؤزلليكلريندن، سؤزلرين يازيلديغی كيمی اوخونماسی و اوخوندوغو كيمی يازيلماسيدير. بونون ايستثناسی دا البتته چوخدور. ايكی و ايكی هئجادان چوخ اولوشان سؤزجوكلرين سونو خالق آغزيندا "خ" و غ" اولسا دا اونو "ق" يازاريق. بو يالنيز يازيدا قالير و بيز سؤزجوكلرين سونون "ق" اوخوموروق چوخو زامان. اؤرنه‌يين، "داياق" يازارايق، "داياخ" اوخوياريق. ﴿توركييه و آزربايجان توركجه‌سينده "ق"، "خ"، "ك" و "گ"نين عجايب داستانی وار!﴾.

آيريجا، بو دا وار كی، "وئبلاق" سؤزجويونو "وئبلاگ" يازماق يانليشدير. چونكو توركجه‌ده قالين "گ"ميز يوخدور! يعنی قالين اونلولرين آردينجا "گ" گلمز. ﴿يئنه استثنالار ديشيندا﴾.

۳. وئبلاق كلمه‌سينين دغولماسی‌يلا، طبيعی، يئنی سؤزجوكلرده اولوشدو... اينگليزجه‌ده‌كی، "Bogging" و ""Blogger" بونلارين ان اؤنه‌ملی و ايشلوی چوخ اولاندير.

يازی‌م يئنه چوخ اوزاندی، سس گلرسه آردينی توتاريق!

Thursday, April 26, 2007

طبيب سن اللـمه بنيم يارامی

عاشيق فقير

طبيب سن اللـمه بنيم يارامی
بنی بو درتلره سالانی گتير
قبول ائتمم بير گون اكسيك اولورسا
بندن بو عؤمرومو چالانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير

بير كور اولدو گؤرولويور اؤزومدن
نامه نامه اينيلييور سازيمدان
دونيايی وئرسه‌لر يوخدور گؤزومدن
ديلی بولبول قاش كمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير

مرحمت ائت قارشی‌سيندا بيقمادان
خاطيرينی گؤنولونو ييقمادان
چابوق گتير جان بئدندن چيقمادان
فقيرين دردينه درمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير

يوقسولون دردينه درمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
بندن بو عؤمرومو چالانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير

بونو ان گؤزل شکیلده اوخويانلارين بيری ايبراهيم تاتلی‌سس؛ آسليندا من بو كيشی‌دن هئچ خوشوم گلمز، آمما نئيله‌مك، بونون سسی باشقادير، تايی يوخدور سسی‌نين... .

Wednesday, April 25, 2007

آزربایجان و تورکییه تورکجه‌سینده فعللرین شرطی حالی

باشقا ديللرده نئچه كلمه ايله ،توركجه‌ميزده ايسه ساده‌جه بير اك ايله ايفاده اولان، جومله‌نين شرطی حالی، نه ايسه قوزئی آزربايجان رسمی يازی ديلينده، توركييه توركييه‌سينده قوللانيلانلا بيرآز فرقلی‌دير. توركييه‌ده چوخو زامان، فعلللرده زامان اكی‌ندن سونرا آرا وئرمه‌دن -سه، -سا شرط كيپی اكلری قوللانيلير. حال بو كی، آزربايجاندا، بعضی يازارلارين توركييه لهجه‌سی‌نين ائتگی‌سی ايله يازی‌لاريندا اوستده‌ دئديگيميز قورالی پوزمالارينا باخماياراق، و ده بیر-ایکی زامانین دئدیکلریمه آیقیری اولمالارینی بير كنارا قويساق، بو قايدا يوخدور. يعنی بورادا شرطی كيپ اكی، فعلين ان سون اكی اولاراق گلر. بو، فعلين اوزانيلماسينا ندن اولور و گؤرونوم و آهنگ باخيميندان يازی‌نی بگنيلمز حالا گتيرير.

اؤرنه‌گين "گولمك" فعلی‌نين گئنيش زامانی شرطی، توركييه‌ده "گولرسه‌م، گولرسه‌ن، گولرسه، گولرسه‌ك، گولرسه‌نيز، گولرسه‌لر" يازيلسا دا آزربايجاندا بئله يازيلير "گولرم‌سه، گولرسن‌سه، گولرسه، گولريك‌سه، گولرسينيزسه، گولرلرسه".

» توركييه‌ده: فعل+زامان اكی+ شرط اكی+شخص اكی
» آزربايجان‌دا: فعل+زامان اكی+ شخص اكی+ شرط اكی

بير آيری اؤرنك اولاراق، "يازماق" فعلی‌نين "ميش‌لی" كئچكيش زامانی‌نين شرطی، توركييه‌ده "يازميش‌سام، يازميش‌سان، يازميش(تير)‌سا، يازميش‌ساق، يازميش‌سانيز،‌يازميش‌سالار"، آزربايجاندا ايسه "يازميشام‌سا، يازميش‌سان‌سا، يازميش(دير)‌سا، يازميشيق‌سا، يازميش‌سنينزسا، يازميش‌لارسا" يازيلير.

» توركييه‌ده: فعل+ميش+شرط اكی+شخص اكی
» آزربايجان‌دا: فعل+ميش+شخص اكی+شرط اكی

توركييه‌ده ايندی‌كی زامانی‌نين شرطی، "سؤيله‌مك" فعليندن، "سؤيلويورسام، سؤيلويورسان، سؤيلويورسا، سؤيلويورساق، سؤيلويورسانيز، سؤيلويورلارسا" يازيلير. آزربايجاندا ايسه "سؤيله‌ييرم‌سه، سؤيله‌ييرسن‌سه، سؤيله‌ييرسه، سؤيله‌ييريك‌سه، سؤيله‌ييرسينيزسه، سؤيله‌ييرلرسه" يازيلير.

» توركييه‌ده: فعل+زامان اكی+شرط اكی+ شخص اكی
» آزربايجان‌دا: فعل+زامان اكی+شخص اكی+شرط اكی

اوستده گؤردوگونوز كيمی، بو ايكی لهجه‌ده (آزربايجان‌دا رسمی ديلده يعنی)، شرط و شخص اكلری‌نين يئرلری دگيشير.

شخصن من يوخاری‌دا گتيرديگيم ندنلره گؤره توركييه‌نين طرزی‌نی قبول ائدیرم و ائله بونا گؤره يازاندا اونا رعايت ائدرم (*). ساوادسیز اولدوغوما گؤره يانيليرسام منه اؤگردين!

Saturday, April 21, 2007

آرقو نه‌دیر؟/ دانیشما دیلی!

بلكه ده باشلانغيج‌دا يازماق‌ليغيم گركن باشلانعيج!:

آرقو، بللی بير كسيمين، گئنلليك‌له ده بللی بير مسلكدن اولان اينسانلارين اؤز آرالاريندا اولوشدوروب دانيشديقلاری، بو ندنله اورتاق ديلی دانيشان ديگر ايسانلارين آنلايانماديغی اؤزل ديله آرقو (آلمانجا: argot ،gaunesprache؛ فرانسيزجا: argot؛ اينگيلزجه‌: slang و فارسجا: زبان عاميانه يا زبان مخفی.) آدی وئريلر.

ياپی (ساختار) باخيميندان ايچيندن چيخديغی اورتاق ديلدن فرقلی اولمايان آرقو دا، هر ديل تكين، سوركلی اولاراق دگيشر، گليشر. كيمی سؤزجوكلری اؤلر، توپلومسال گليشمه‌لره گؤره يئنی سؤزجوكلر قازانار.

آرقو سؤزجوكلر، اورتاق ديلين يا دا بير يابانچی ديلين سؤزجوكلرينه اؤزل آنلاملار يوكله‌يه‌رك، يابانچی ديلدن آلينان بعضی سؤزجوكلرين ياپی‌سينی بيلينج‌لی اولاراق بوزاراق الده ائديلر.

آرقو، سانيلديغی‌نين ترسينه، آنلام دگيشيمی‌نين گوجلو اولدوغو، نوكته‌لی، ائتگی‌لی بير ديلدير. او قدر كی، آرقو سؤزجوكلر زامانلا ديلين سؤز وارليغينا دا گيرر، اولوسجا قوللانيلار. اؤرنه‌گين اوموزلاماق (آليب آپارماق)، بوشلاماق (وازكئچمك، پئشينی بوراخماق)، يووارلاماق (بير شئی يئمك)، قيرماق (اوخولدان قاچماق)، اينك (چوخ چاليشان اولماق) و ... توركييه توركجه‌سينده، بارا قويماق (قاف ياپماق)، پاتلاماق (آشيری شولوقلوق ائدمك) و (۱، ۲، ۳، ۴) آزربايجان لهجه‌سينده، تئهراندا دانيشيلان فارسجا لهجه‌سينده، بعضن توركجه سؤزلر، اؤرنه‌گين، قورخيدن (قورخماق)، قولاق (هئيكل‌لی و ...)، تئهران ۵۱ (كارمند) كيمی سؤزلر آرقودان ديلللره كئچميشدير.

» توركييه لهجه‌سينده آرقو
» آرقو اوچون دوزه‌لميش ويكی

Friday, April 20, 2007

تورکجه: ذکاء

توركجه، سون ايللرده دونيا اوزرينده ان چوخ آراشديرما ياپيلان ديللردن بيری‌دير. توركجه‌نين قيرامر ياپی‌سينين (ساختاری‌نين) منطيقه اويغونلوغو، ديلين ازبر مئتودو ايله دگيل، منطيق يورودوله‌رك اؤگرنيلمه‌سی بيليم آداملارينی توركجه‌نين مكمل‌ليگی قونوسوندا حئييرته دوشورمكده‌دير.

آمئريكادا، ويسكانسين يونيوئرسيته‌سينده گؤره‌و ياپان پرفسور "كمال كارپات" آمئريكادا ديل بيليم ايله ايلگی‌لی بؤلومو بولونان بوتون يونيوئرسيته‌لرده توركجه‌يه بؤيوك اؤنه‌م وئريلديگينی، قيراماتيكال ياپی‌سينين بؤيوك بير حئيرت و بگنی (ذوق) ايله اينجه‌له‌نديگينی و بير ديلين نه‌جور بو قدر ساغلام بير منطيقه، مكملييته صاحيب اولابيله‌جگی دوشونجه‌سی‌نين توركلره و توركجه‌يه قارشی بير حئيرانليق (يانی سيرا قيسقانجليق) اويانديرديغينی بليرتير.

بو ايلگی و حئيرانليق يالنيزجا آمئريكايا مخصوص دگيل. آوروپادا دا توركجه خصوصوندا جدی چاليشمالار وار. كئچميش ايللرده اوچ ياشينا قدر اولان اوشاقلار اوزرينده ياپيلان بير آراشديرمادا آنا ديلی توركجه اولان اوشاقلاردا، بو ياش قروپوندا ديگر ميللتلرين اوشاقلارينا گؤره ذكا سويه‌سی، قاوراييش (ادراك) قابليتی اولاراق داها اؤنده اولدوقلاری تثبيت ائديلميشدی. اوشاغين گليشيمينده (بؤيومه‌سينده) ايلك اوچ ياشين اؤنمی، اوشاغين حاياتی بويونجا گئده‌جگی مسافتين اؤنه‌ملی بير قيسمينی بو دؤنه‌مده آلديغی گؤز اؤنونده بولوندورولدوغو زامان بو دورومون حقيقتن بير آوانتاژ اولدوغونو دوشونه‌بيلريك.

بو اوشاقلارين آنالارينين گئنلليكله كولتور سويه‌سينين دوشوك اولماسی، اوخوما آليشقانليغی‌نين اولماماسی ايسه اوشاقلارين اوچ ياشينا قدر الده ائتديكلری ايرلی‌له‌مه سورعتی‌نی سونراكی ايللرده گؤسترمه‌مه‌سينه سبب اولان ائتكنلردير. داها سونرا ياپيلان چاليشمالاردا تورك اوشاقلاری‌نين ذكا آچی‌سيندان ايلك ايللرده گئتديكلری مسافه‌ده ان اؤنه‌ملی فاكتورون ديل اولدوغو قناعتينه واريلير (يئتيشيلير).

International Association for he Study of Child Language (اولوسلار آراسی اوشاق ديلی آراشديرمالاری درنگی) آدلی قورولوشون آلمانيانين باش‌كندی برلينده ياپيلان اونونجو كونگره‌سينده، تورك اوشاقلار‌ی‌نين ۲، ان گئچ ۳ ياشينا قدر اؤز ديللرينی ديل بيلگی‌سی قوراللارينی دا يئرلی يئرينده قوللاناراق مكمل بيچيمده قوللانديقلارينی اثباتلايير. بو قابليت آلمان اوشاقلاريندا ۵، عربلرده ۱۲ ياشينا قدر اوزانابيلر.

ديل بيليمی پرفسورو Klan Delius، تورك ديلينين قولای اؤگرنيلديگينی بليرته‌رك، توركجه‌نين شخص و زامان بليرله‌ين اكلری دوزنلی و سيراميك داشلاری‌نين يان يانا دوزولمه‌سی تكين تثبيتينی ياپير. يئنه بيليم آداملاری‌نين اولاشديغی (يئتيشديگی) بير ديگر سونوج، توركجه‌نين ازبرله‌نه‌رك دگيل منطيق يولويلا اؤگرنيله‌ن بير ديل اولماسيندان دولايی تورك اوشاقلاريندا گونلوك حاياتدا گركلی پراتيك (عملی) ذكا قازانيمی دا ديگرلرينه اورانلا (درصدله) داها اؤنده.

و بو آراشديرما سونوجلاری آوروپا اؤلكه‌لرينده توركلرله ائولی آوروپالی آنالاردا چوجوغونا توركجه اؤگرتمه و ائوده توركجه قوللانما ايسته‌گينی تشويق ائدير. بو ايستك و آرتيق چاليشماق ايله آنا بير آوانتاژ داها الده ائدير. چونكو، قوراللی بير ديل اولان توركجه بيلينجلی و ياخشی اؤگرنيلديگی تقديرده ديگر ديللری ده داها قولای و قيسا زاماندا اؤگرنمه يئته‌نه‌گينی قازانديرير.

بيزلر هئچ بير منطيقلی ايضاحی اولمايان اسگيك بير توجيه‌له باشقا ديل و كولتورلرين قوجاغينا باليقلاما آتلاييب اؤزوموزو ايتيره‌ركن بيزده مؤوجود دگرلری بير گون باشقا ائللرده گؤره‌رسك هئچ ده شاشيرمامالی.

نه قدر اهميت وئريرسينيز بيلميرم، آما توركجه‌نی قوللانان اينسانلار اولاراق اوشاقلاريميز دوغوشدان شانسلی، ديليميزين قوراللارينی داها ياخشی اؤگرنرك، اويدوروقجا (قوندارما) و بنزری بير پارا شخصلرين اؤز كيفی یؤنله‌نديرمه‌لرينه قاپيلماياراق؛ قازانيلميش موشترك آنلاشما واسيطه‌ميز اولان كلمه‌لری فدا ائتمه‌يه‌رك؛ اوخوياراق بيلگی و كولتوروموزو گئنيشله‌ته‌رك دوغوشدان گلن بو آوانتاژلاری قطع‌به‌قطع آرتيرماق بيزيم اليميزده.

اوشاقلاريميز غئيرت و فداكارليغين هر تورلوسونه دگمز می؟...

» يازار: دوكتور نازلی رعنا گوره‌ل
» قايناق: آناديليم

Sunday, April 15, 2007

ته‌ت نه‌دیر؟!/ دانیشما دیلی (۴)

دئييم: آدام بوغازينا ته‌ت دئيه‌ر.
آنلام: پولونو يئرسيزجه آنجاق و يا داها چوخ بوغازينا خرجله‌يه‌نه دئيه‌رلر. بير باشقا آنلامدا، تئز كئچن و يا ظاهری خرجلردن اؤرنه‌گين، يئمك، پالتار و ... وازكئچمك گركه‌ن زامان ايشله‌درلر.
آچيقلاما: "ته‌ت" سؤزو، نه تورك ديل قورومور سؤزلوگونده، نه ده آزربايجان سؤزلوكلرينده (من بيله‌لی!) يوخدور. اولا بيلر بو سؤزجوك "ديلسيز" و يا "سوس!" آنلاميندا اولان "تات" سؤزونون دگيشيلميشی‌دير.
یؤره: سولدوز.
قايناق: م. ز. ۷۰-۷۵ ياشيندا، قادين.

دئييم: ائلدن ديشقاری ايش گؤرمك (آغيزلاردا: ائلدن تيشقاری (و ديشقاری) ايش گؤرمك).
آنلام: ائلين دبلری و عنعنه‌لری و يا عرفونا اويمايان ياوا ايش گؤرمه‌"ه دئيه‌رلر.
یؤره: سولدوز.
قايناق: ا. ۴۰-۴۲ ياشيندا، قادين.
(نوت: بو دئييمی اؤنجه‌لر، سئيد حئيدر بايات بی، وئبلاقلاريندا يازميشديلار؛ آمما اوندان بير-ايكی آی سونرا من بو سؤزو آنامدان ائشيتديم.)

Wednesday, April 11, 2007

تورکجه وئبلاقلار فیدئری


توركجه آكتيو وئبلاقلاری بير آرايا توپلاما بير موددتدی مساله‌م اولموشدو. يعنی ائله بير سيته كی، وئبلاقلارين فيد آدرئسلرينی اونا وئرمك‌له، اونلار گونجل‌له‌شينجه يئنی يازيلارين او سيته‌ده گؤستريلمه‌سی. ايشلوی سايی‌سيز چوخ اولا بيلر؛ توركجه وئبلاقلارا ان قولای شكيلده اه‌ريشمه، يئنی وئبلاقلاری تانيتديرما و وئبلاقلارين گليشمه‌سی و ... نه‌يسه بو سيته هله مكمل‌له‌شمه‌ميشدير. تانی‌ديغيم ۶۰ آكتيو وئبلاقين فيدينی آرتديرديم سيته‌يه ايندی‌ليك. بونلارين ۳۴ دنه‌سی سايين مئهران باهاری بييين وئبلاقلاری‌دير!


توركجه وئبلاق يازيرسانيز و يا تانی‌ييرسانيز لوطفن آدرئسينزی (فيد آدرئس اولارسا داها ياخشی!) منيم پوست‌قوتوما گؤندرين. و ده سیته‌نین بئتا آشاماسینی بگندی‌يسه‌نيز، باغلانتی‌سينی وئبلاقينيزا قويسانيز و اونو دوستلارينيزا تانيتديرسانيز چوخ ممنون اولاريق.

» تورکجه وئبلاقلار فیدئری

یازیق فیلتئرچی!

دوستلاردان ريجا ائدرديك، يازغی‌لارينا باشليق سئچنده فيلتئرچی قارداشی نظرده آلسينلار، و خالقين جاوانی‌ جنت يولوندان آزماسين دئيه هر تورلو شنيع كلمه‌لرين يازی‌دا اولماماسينا دقت ائتسينلر. يازيق "فيلترينگ هوشمند" هاردان بيلسين، "قوجا توركون دوشدوگو درد يامان هئی"، او فارسلارين كؤتو كلمه‌سينه هئچ ربطی يوخدور آخی؟!

Sunday, April 8, 2007

دانیشما دیلی (3)

اؤنجه‌كی "دانيشما ديلی" ينده مئهران باهاری بيين يوروملاريندان:

"نج"لرين "ش"يه تبديل اولونماسی خالق ديلينده چوخ يايقيندير، حتتا بيزيم قاريشقا و ايشگه ديديييميز كلمه‌لرين ده اسكيدن اصلی قارينجقا (توركييه‌ده قارينجا) و اينجگه (توركييه‌ده اينجه) دير.

بيلميرم يازاجاغيم كلمه‌ ده بو قايدايلا اويغون‌دور يا يوخ. سولدوزدا سيرايلا اوينانان اويونلاردا، بيرئی‌لر بئله سيرالانير: "پانج"، "پانج يا پاش‌دالی" و سونونجو اولانی "زيرريق" (زيرليق اولمالی‌دير؟) آدلانديريرلار.

قاغا (qağa): كيشی‌لر بيربيرلرينی خطاب ائدنده ايشله‌درلر. توركييه توركجه‌سينده abi كلمه‌سی تكين، كی ağabəyين قيساتيلميشی‌دير، "غ" سسينين ضعيف اولدوغونا گؤره "آ" سسی اوزانيلير. "كاكا" ايله ايلشگی‌سی وار می؟ "اه‌ده" و "اه‌يه" ده تقريبن عئينی آنلامدا ايشله‌ديلر.

پرت (pərt): اوزگون، حيرصلی و عصبی اولما بير حالت‌دير.

خورت (xort): اينگيليزجه volume آنلاميندا. مثلن: تئلئويزيونون خورتو يا چيراغين خورتو.

ايلگی‌لی يازيلار: دانيشما ديلی (۱)
دانيشما ديلی (۲)

Thursday, April 5, 2007

تورکچه دیگ حضورونوزدا!

ديگ، اينتئرنئت قوللانيجی‌لار و وئبلاق يازارلارين ان ماراق‌چكن سيته‌لرين بيری‌دير. وبده گزيركن بو سيته‌نين توركجه‌سی‌نی گؤردوم. اوی‌لا. (اوی‌لاماق توركچه‌ده سس و رأی وئرمك آنلاميندادير.)

ديگ/اوی‌لا نه‌دير و نه جور ايشله‌ر؟

توركجه وئبلاقلاردان و سيته‌نين حاققيندا بؤلوموندن قيساجيق اولاراق: ايتئرنئت قوللانيجی‌لاری بگنديكلری يازی‌نی/خبری/سيته‌نی سيته‌يه گؤندريرلر. گؤندری ال‌به‌هه بكله‌ينلر قيسميندا گؤرونه‌ر اولور. اگر قوللانيجی‌لار طرفيندن يئترينجه اوی‌لانيرسا، آنا صحيفه‌يه ترفيع ائدر. دئمك بو، قوللانيجی‌لارين گليشديرديگی بير ايچريك سيته‌دير.

اگر فارسجا وب عالمينده ده گزن‌لردن‌سه‌نيز، سون زامانلار آچيلميش اولان بالاترين سيته‌سينی ده گؤروبسونوز. اوی‌لا سيته‌سی آزربايجان و ايران توركلرينه عايد اولماسا دا، بيزيم‌چون چوخ خارقه بير سيته اولاجاغينی دوشونورم. اؤزلليكله ديگ كيمی بير سيته‌نين توركجه‌سی، توركجه قايناقلارين بير آرايا توپلانماسی آچی‌سيندان اؤنه‌ملی بير اولايدير.

» اوی‌لا
» اوی‌لانين وئبلاقی

Wednesday, April 4, 2007

قیسا قیسا

» فيدرئيدر: تزه‌ليكده و مرت اولاش'ين "بلوق‌يازارلاری" توپلولوق شبكه‌سی طريقی‌يله، ايندی‌يه‌دك گؤردوگوم و گزديگيم ان گؤزل "فيد" اوخويوجو سيته‌سی‌يله (گوگل ‌ريدئر'ی فاكتور توتاندان سونرا!) تانيش اولدوم. توم فيد اوخويوجو سيته‌لر كيمی بو سيته‌ده اويه اولدوقدان سونرا، سيزين اوچون بير اؤزل صحيفه وئريلير و سيز اؤز فيد آدرسلرينيزی اورادا ايمپورت ائتديكدن سونرا سيزين اوخودوغونوز وئبلاقلار و سيته‌لرين باشليقلاری بير صحبفه‌ده توپلانير. ماراقلی‌سی بودور كی، سيته‌نين اؤزل وئبلاقیندا يازيلديغينا گؤره توركلر بو سيته‌نی قاسيرغالاندیرميشلار! اونوتمامیشدان، بو منیم قیریق صحیفه‌م، بو دا تورک بلوق‌یازارلار صحیفه‌سی.

» تورك‌دونياسی، سئيدحئيدر بيات'ي وئبلاق آليشقانی آدلانديرميشلار. بونا قاتیلیرکن ايسته‌رديم بونو دئيه‌م: حئيدر بيات بی ياواش-ياواش تورك وئبلاقچيليق اولگوسو اولماقلا برابر يازيلاری ياپی باخيميندان "توركجه وئبلاق ايچه‌ريگی" نمونه‌سين اولوشدورور. بیر کلمه‌ده، آلمایولو وئبلاقی‌نین یازی‌لاری "تورکجه وئبلاق یازی‌سی نه‌جور اولار؟" سوروسونا ان یاخشی شکیلده جاواب وئریر. (سؤزوموز البتته، وئبلاقدان آرتيق بلوق-سيته بير صحيفه اولوشدورماقدا منجه.)

Tuesday, April 3, 2007

دانیشما دیلی (2)

خاپانماق (xapanmaq): ياديما گلمير نه زامان، فقط بيليرم بونو ائشيده‌نده هله توركجه ساواديم صيفير دئييله‌بيله‌جك قدر آزيدی. قوهولارين بيری، بير شنليك تؤره‌نينه گلمه‌ميشدی؛ بير جانی ساغ اولموش دئدی،‌"او كی خاپانيب ائوه!". بوتون توپلانتيلاردان قاچان و ائشيگه چوخ آز چيخان بيرسيدير دئمك ايسته‌ييردی، او.

"قاپانماق" اولمالی‌دير سانيرام؛ "قاپی"، "قاپاق" و ... همين كؤكدن يازی ديلی كيمی تلفظ اولونور. آسليندا توركجه‌ده "ق" و "خ" سسلری بير سس‌ايميشلر و سونرالار كلمه‌نين باشيندا، اورتاسيندا و سونوندا بولونماسينا و باشقا ندنلره گؤره بيزيم توركجه‌ده ايكی سسه دؤنموشدور(یانیلماسام!)؛ و بو کؤکدن يالنيز بو كلمه‌ده "خ" سسی يعنی "خاپانماق" قالميشدير.

ديشت (dişt): كؤكونو بيلميرم، آمما ائشيده‌نده "درست" سؤزو ياديما دوشور. ايندی "ديشت دور" و "ديشت اوتور" تركيبلرينده ايشله‌نيلير. (مئهران باهاری بی اؤز یوروملاریندا بو سؤزون اصلینی "دینج" بیلیرلر.)

مئره‌ت (merət): بونون كؤكونو بير توركجه ساوادی اولمايان كيشيدن سوردوم. عربجه "ميراث" كلمه‌سی‌يله ايلگی‌لی اولدوغونو سؤيله‌دی. آتماجا كيمی بير آنلامی وار. بير ده، توركييه‌ده ده قوللانيلير.
اؤرنك: "بو مئره‌ت وئبلاق نه‌دير كی هامی آليشقانی اولوب؟!"

سایین مئهران باهاری (۱ و ۲) و آیدن ک بیلرین یوروملاری یازی‌دان مکمل ایضاح‌لاری وار، تشککورلر و ساغ اولون. و اوخومانیزی توصیه ائدیرم.

ايلگی‌لی يازيلار: دانيشما ديلی (۱)

Saturday, March 31, 2007

دانیشما دیلی (1)

دانيشما ديليمزده اولان بعضی سؤزجوكلر، تعبيرلر، دئييملر و تئريملر هئچ بير كتاب و يا مقاله‌يه يول تاپماييبلار. بونلاری یؤره‌سل اولاراق ثبت ائله‌مه يئری ساغلاماق وئبلاقلارين بير آيری ال‌وئريشلی و يارارلی اؤزلليكلريندن‌دير. يعنی آزربايجانلی و تورك وئبلاق يازارلار هانسی یؤره‌ده‌سه‌لر، اورانين ايشلك اولان و اولمايان سؤزلرين توپلاييب وئبلاقلاريندا يازسالار، همين اؤنه‌مسه‌مه‌ديگيميز وئبلاقلاردان بير دانيشما ديل سؤزلوگو چيخارا بيلريك.

باشلانغيج اولاراق من بعضی اولاغان ديشی و كؤك‌بيليم آچيسيندان عجيب اولان بير نئچه سؤزو يازاجاغام:

-هه‌لده‌ره‌م- په‌لده‌ره‌م (həldərəm-pəldərəm): فارسجا چرت و پرت و مزخرف سؤزلر آنلاميندا. ظاهرا ائله ائله‌رم، بئله ائله‌رم سؤزويله ايليشگی‌سی وار.
اؤرنك: "هه‌لده‌ره‌م- په‌لده‌ره‌م دانيشما، سؤزووو دئ."
"او، هه‌لده‌ره‌م- په‌لده‌ره‌م دانيشيردی، هئچ كس آنلامادی نه دئدی."

-ال‌به‌هه (əlbəhə): فورَن و درحال آنلاميندادير.
اؤرنك: "-بونلاری دوزه‌لتمك سنين ايشين دئييل! -منيم ايشيم دئييل؟! ال‌به‌هه دوزه‌لده‌ره‌م."

Tuesday, March 27, 2007

داغِ داغ!

برنامه: صندلی داغ
مهمان: جواد خيابانی
تاريخ: يكشنبه 5 فروردين 86
.
-مجری: كجا به دنيا اومدی؟
-مهمان: تو كرج به دنيا اومدم. يه آذری در كرج متولد شده.
-مجری:هااا... همينو می خواستم. يادمه يه چند كلمه ای می دونستی!
-خيابانی: مگه ميشه خيابانی ترك نباشه.
(مجری حالتی می گيرد مثل: جيزه! و خيابانی متوجه می شود)
-مهمان: ترك كه نه آذری. ما اهل تركيه نيستيم.
-مجری: و زبان شما هم آذری است و ...
(تصاويری از يك بوستان يا همچين چيزی و چند گوسفند و يك موسيقی تكراری تركی پخش می شود)
....

برنامه: صندلی داغ
مهمان: سولماز اصغری گوينده اخبار
تاريخ: يادم نيست! يكی از روزهای سال 85
.
-مجری: اسم كوچكتون چی بود؟
-مهمان: سولماز
-مجری: چرا سولماز؟ يعنی چی؟
-مهمان: چون پدر و مادر من ترك بودند.
-مجری: (باز هم جيزه!) آذری بودند!
-مهمان: بله. آذری.
-مجری: ترك چيه خانم. اين اشتباها از شما بعيده!
(باز همان موسيقی و تصاوير تكراری گوسفندها و گلها)
....

برنامه:صندلی داغ
مهمان:پرويز پرستويی
تاريخ: ؟
.
-مجری: اهل كجايی؟
-مهمان:روستايی به نام چارلی در شهر كبودرآهنگ.
-مجری: (نيش مجری كه هميشه باز است بازتر شده و صدای خنده اش كه به خش خش برگهای خزانی مانَد بلند می شود و با شنيدن چارلی ظاهرا ياد چارلی چاپلين می افتد) آقا ما نمی دونيم... اهل چارلی كه هستين! ...
-مجری: لری؟
-مهمان: نه من لر نيستم.
-مجری: لر نيستی؟!
-مهمان: نه من لر نيستم.
-مجری: آها...
-مهمان: من تركم.
-مجری: (مجری حيران است!) تركی!!
-مهمان: من ترك همدانم.
(موسيقی و تصاوير تكراری گوسفندها و گلها)
...

Monday, March 26, 2007

حسرتیمیز توکندی!

اينگيليزجه‌نی ياخشيجا بيله‌ديگيمه هپ حسرتده‌يم و بو حسرتی بير اينگيلزجه وئبلاق آچا بيلمه‌مك ده آرتيرير! آنجاق تئكنولوژی ايندی او قدر ايله‌ری‌له‌شميش اولوب كی هر كس بير توركجه-اينگيليزجه چئوری پروقرامينی گوگل جنابيندا آختارماغا جورئت تاپسين. البتده سوهئيل هفته‌نامه‌سی طريقی ايله بيلدير "ديلمانج" پروقرام ايله تانيش اولموشدوق. بير پروقرام كی اونو گؤرنده، "اولان قوزئيده ده بير ايشلر گؤرورموشلر!" دئيه‌جكسينيز!

بو پروقرام سون درجه ال‌وئريشلی و راحاتجاسينا قوللانابيلر بير پروقرامدير. بونو دا آرتيرمالييام كی تورك مهندسلر توركجه‌نين ماتئماتكسل ياپی‌سينا و اوندا ايستيثنالارين چوخ آز اولدوغونا گؤره آناديليمزدن تشككور ائتمه‌ليديرلر!

ديلمانجيين سون وئرسيونونو ائنديرمك ايسته‌رسه‌نيز بورادان.

Thursday, March 15, 2007

تورکولردن(2) / نه آغلارسین بنیم زولف-و سیاهیم

نه آغلارسين بنيم زولف-و سـياهيم
بو دا گلــــير بو دا گئچــــر آغـــلامـــا
گؤكـلـرده اريـشـدی آه وفـيـغـانيــم
بو دا گلــــير بو دا گئچــــر آغـــلامـــا

بير گولون چئوره‌سی ديكندير، خاردير
بولبول خـــار الينـــدن آه ايله زارديـــر
نه اولسا دا قيشـين سونو باهـارديـر
بو دا گلــــير بو دا گئچــــر آغـــلامـــا

دائـمی‌يـم هـر جان اه‌رمـز بو سيـررا
گـرچـك كـاميـل اولان يـئـتـر بـو نــورا
يوسـوف صـبير ايـلـه گتدی مـيصـيرا
بو دا گلــــير بو دا گئچــــر آغـــلامـــا

بو توركو توركييه‌نين ترجان یؤره‌سيندن قايناقلانير. بلكه اوچونجو قطعه‌ده "گرچك عاشيق اولان اه‌ره‌ر بو نورا" داها دوغرو اولار، بيلمیرم؟* سیته‌لرده سئزن آكسو بو ماهنی‌نی اوخوموش اولدوغونو گؤردوم آمما تاپانماديم اونو . كيمده وارسا بو ماهنی لوطفن و يوكله‌سين بير سيته‌يه، اورادان اينديرسين ايسته‌يه‌نلر.

نوت: سئزن آکسونون ماهنیسین بوردان ائندیره بیلرسینیز.

ایکی قوتلو انتحار!

گؤزلريميز آيدين. قوزئی آزربايجانليلار ايكی انتحاری حركتده، ايكی يئنی تورك وئبلاق سئرويسی آچيبلار. بو قوتلو و مبارك حادثه‌لری بوتون تورك‌ديلليلره قوتلايير، و "بوتون توركلر بلوق حاققیندا دانيشاجاق" گونون ياخين گله‌جكده يئتيشمه‌سينی آرزيلاييرام.

+آزری‌بلوق: سيته‌ده يازيلديغی كيمی بو سئرويسی ايرانلی بير شركت اولاراق پارسی‌باكس تاسارلاميشدير. بو سيته‌نين مودورو "حبيب عبدالله‌يئو"دير و من بو يازينی يازاناجان تكجه مودورون وئبلاقی واردی، سيته‌ده!

+بلوق‌آز: بو سئرويس آزری‌بلوقدان اسكی‌دير ائله‌بيل. سيته‌نين "حاققيندا" صحيفه‌سينده يازيلديغی بير مطلبه گؤره، بو سئرويس اؤزلليكله سؤز و دوشونجه اؤزگورلوگو ايسته‌ين گنج ژورناليستلر اوچون حاضيرلانميشدير. بو سئرويسده بيزيم دگرلی بير وئبلاق‌يازاريميزن بلوقو دا يئرله‌شمكده: تور‌ك‌بايجان. سانيرام ان پروفشنال وئبلاق دا بيزيم تورك‌بايجانيميزدير!

اومارام، بو وئبلاق‌سئرويسلرين آچيلماسی‌يلا توركجه ايچه‌ريك وئب اوزه‌رينده بوندان آرتیق گليشه‌ر!

Monday, March 12, 2007

پارسلارلا ایرانلیلار آراسیندا هئچ بیرسوی ایلگیسی یوخدور

سون زامانلار فرانك ميلئر، 300 آدلی بير فيلم دوزه‌لديب كی اوندا ايرانلی ﴿داها دوغروسو: پارس﴾ "خشی ارشه" ايله يونان پاديشاهی "لئونيداس" ۳۰۰ عسگرليك ساواشين گؤسترير ﴿+﴾. سونوجدا گرچی لئونيداس يئنيلير، آمما بو ۳۰۰ نفرليك و اوچ‌گونلوك ديره‌نيش يونانليلارين پارسلار قارشی‌سيندا بيرليكلرينه ندن اولور.

منجه بو حاقدا اوچ مطلب وار:

-دوغروسو من ايرانين ايسلامدان اؤنجه تاريخيندن يئترلی قدر بيلميرم. آمما پورپيرار'ا اينانيرام. و آزدان چوخدان اونون هاخامنيش'لرين ايرانلی اولماديقلارينا اساس اولان مدركلرين اوخوموشام. پورپيرار دئيير پارسلار ايرانلی دئييلديلر و بو اونلارين آدلاريندان بللی‌دير. جيويدلر كوروش'و سئوديكلری اوچون اونو تورات' بؤيودوبلر و ايرانلی اولاراق قاليب ائله‌ييبلر دونيايا. ايشده بوگونكو ايرانليلار و فارسلارلا بيله ايسلامدان اؤنجه‌كی پارسلار آراسيندا هئچ بير ايلگی يوخدور.

-پارسلار مطلقا باريشجيل بير قووم اولماييبلار، اولسالار دا پارسلارين نه باريشجيل و نه ساواشجيل اولدوقلاری اينديكی فارس قوومونا هئچ بير ايلگی‌سی يوخدور، ،او زامان بو فيلمه قارشی اعتيراض ائدنلر تعصصويدن ال چكيب، تاريخی گئرچكلری قبول ائتمه‌لديرلر!

- فارسلار آنلاییشلی اولسایدی بئله دئيه‌ردیم:منجه اعتيراض ائدنلر گرك اؤزلری و پارسلار آراسيندا هئچ بير ايلگی اولماديغينی دونيايا آنلادالار، دا "بو فيلم يالانچی‌دير، پارسلاين مملكتلری گول-بولبول مملكتميش، اونلار اويغار‌دوزه‌لدنميشلر" دئمه‌يه‌لر.

Sunday, March 11, 2007

تئز گئتدی

ياپيتلارينی اينجه‌له‌ييرديلر. داها دوغروسو ايكی نفرلی اوتورموشدولار دانيشيرديلار فيلملری حاقدا. سؤزلری اوره‌گيمه ياتيردی. ياديمدا، اوتوردوم پروقرامين سونونا قدر ايزله‌ديم. ايلك دفعه ائله اوندا تورك اولدوغونو اؤيره‌نديم، "ميم مثل مادر"دن دانيشيردی. جمشيد هاشم‌پور ائرمنی دانيشاجاقميش بو فيلمده، آمما ايلكده يوخ دئييب. و "حاجی بوندان كئچ"... .

و اؤزونون و هاشم‌پور'ون تورك اولدوقلارينی آنلاتدی. قيزارمادان، اوتانمادان. و من بير داها اؤيوندوم اؤزومه. اونونلا اؤزومون آراميزدا اورتاقيليقلاری دويدوم. بلكه سيز ده... او دا آناسينا برك ايلگی‌سی وارميش. اونو سئوه‌رميش. طبيعی ديلينی ده... آنا ديلينی... .

كيم بيلر؟ بلكه قالسايدی... .

بیر کتاب

ديل و ديلچيليك حاقدا قيسا بير يازی دا اولسا اوخوماغيندان كئچمه‌م. بير كلمه‌ده ديل حاقدا هر نه مطلب منی اَسريك ائده‌ر. هاردا قالا فارس ديلی و توركجه‌نين اونا ائتگيلری باره‌ده كتاب، او دا ايسماعيل هادی بَيلری كيمی ديلچی‌نين كتابی. كتاب آز قالير قورتولا و من تقريبن هاميسی بؤلوملرين اوخودوم. وئبلاقيمين ياريسی توصيه‌يه چيخيب، آنجاق حتمن ائنديريب اوخويون.

[حاشيه‌ای بر زبانشناسی]

Friday, March 9, 2007

نئچه سطر سامی یوسوف حاققیندا

ايندييه دك حتمن سامی يوسفين آدين ائشيتميشسينيزدير. سامی يوسوف'دان بير نئچه بيلمه‌ديگينيز نوكته‌نی يازاجاغام بو پوستدا.

Wiki نه دئيير؟
او ۱۹۸۰ دا ايراندا دونيايا گليب و سونرا آذری آسيللی عائيله‌سی‌يله بيرليكده بريتانيايا كؤچموشدور. باباسی اونلو بير موزيك آداميدير و سامی يوسوف'ون ايلك اؤيرتمنيدير. ۱۸ ياشيندا ايكن The royal academy of music in london'دان بورسلو موزيك اوخوما حاققی قازانميشدير. بير چوخ موزيك آلتينی بؤيوك باشار ايله اجرا ائتمكده‌دير.

بير ايلدير ده ميصير الازهر يونويورسيته‌سينده عربجه اؤيرنمك اوزره ميصيردا ياشاماغا باشلاميشدير. ماهنی‌لاريندا آللاه عشقی، محمد پيغمبر ﴿ص﴾ سئوداسی و اونون اؤرنك ياشامی، تئرور، ساواش و باش‌اؤرتوسو كيمی مفهوملار ايشله‌تمكده‌دير. ايلك آلبومو المعلم، چيخديغی جولای ۲۰۰۴ ايلينده بؤيوك باشاری قازانميشدير.[+]

سامی يوسوف'دان بيلمه‌دگينيز بير نئچه نوكته
-سامی يوسوف اؤزونو هپ تورك دگيل، آذری تانيتديرير. ﴿يازيقلار كی ميللی شعورو يوخدور ;﴾ ﴾
-سامی يوسوف'ون باباسينی تانييير می‌سينيز؟ بابك رادمنش، بير چوخ لوس‌آنجلئس'لی-ايرانلی اوخويوجونون موزيكلرينی دوزه‌لدن، اينقيلاب اوولرينده اونلو "خلبانلار" ماهنی‌سينين موزيك‌دوزه‌لدنی اونون باباسی‌دير.
-اونون ايكی دده‌سی ﴿بؤيوك‌باباسي﴾ ده باكی'ليدير.
-توركجه‌‌سی چوخ ياخشی اولماسادا، گونلوك احتياجلارينی يئرينه يئتيرمك اوچون يئترينجه اونو باجارير.
-بير امارات كانالينا ﴿Mazzika tv﴾ اينگليزجه وئرديگی رئپورتاژدا بوتون موسلمانلارين عربجه دانيشماسی گركديگينی، عربجه‌نين بوتون موسلمانلاری باغلايان، آوروپا كولتوروندن قورويان تك شئی اولدوغونو وورغولاميشدير!

شووينيستلر نه دئيير؟
شووينستلر سامی يوسوف'ون فارسجا اوخوماماسيندان جيزيلداماغا دوشوبلر. اونلار دئييرلر سامی ايرانليديرسا ندن هله بير فارسجا ماهنی‌سی يوخدور! بير يئرده اوخودوم: فرقی نمی‌كند سامی يوسف ايرانی ، عرب يا ترك باشد مهم... . دوغرودان چوخ تاسف يئری وار!

سوندا سامی يوسوف'ون "آيريليق" ماهنی‌سينا دينله‌مه‌گينيزی توصيه ائديرم. ﴿ائندير ۱۰.۳Mb﴾

[سامی يوسوف رسمی سيته‌سی]
[سامی يوسف كليپلرينی ايزله‌مه سيته‌سی ]
[سامی يوسوف ويكی توركچه‌ده]

Thursday, March 8, 2007

تورک تیوب

پولسوز ويدئو سيته‌لر آراسيندا ان اونلو اولان يوتيوب سيته‌سينی گؤروبسونوز حتمن. دونن وئبده گزيركن بيلديرگچ وئبلاقيندا بو سيته‌نين تورك وئرسيونونو گؤردوم. تئرئتيوب. ويدئولارين بيلگی‌سايارينيزا قولاليقلا ائنديره‌بيلمك اوچون بورايا و بورايا گئده‌بيلرسينيز!

Wednesday, March 7, 2007

خيديرسؤيله‌نجه‌لريندن

قارانليق آجوندا (دونيادا) خيدير آدلي بير يالاواج (پئيغمبر) واردير. اورادا بير بولاق آخير، بو بولاغين سويو "بنگي ياشام و يا ديريليك سويو"دور (آب حيات). بو ديريليك سويونو ايچه‌ن كيمسه هئچ واخت اؤلمه‌ز. خيدير دا او ديريليك سويوندان ايچدييي اوچون هپ (هميشه) ديريدير. خيدير هر يالينيغين (آدامين) گؤزونه گؤرونمه‌ز. اونو گؤرمك اوچون گره‌ك ان ياخچي يالينيق (آدام) اولان، كيمسه‌ني اينجيتمه‌مه‌يه‌ن. خيدير`ي گؤره بيله‌ن هر كس، اوندان نه ايسته‌رسه، خيدير اونون ايسته‌ييني يئرينه يئتيره‌ر...

خيدير سؤيله‌نجه‌لريندن (افسانه‌لريندن)

ارمغان آزربایجان

ايل بويو آذربايجان خالقی بير چوخ اوزه ل گونلری عزيزلييب او گونلر اوچون بير پارا دبلر و عنعنه لر يارلدميش لار كی اونلارين بيريده " چيلله گئجه سی "دير. "چيلله " سوزو چهله يا همان قيشين ايلك قيرخ گونوندن آلنميش دير كی چوخ اسكی و تاريخی بير گئچميشه صاحيب دير.
بو يازينی ارمغان آذربايجان آدلی قزئتدن گؤتوردوم. دقت ائدين كی بو يازينی آدليم يازارلاريميزين بيری يازيب. بوجور يازماقلا نه‌جور گنجلرين توركجه اوخوماغا رغبت گؤسترمه‌لرينی اوموروق؟!

آچيقلاييم كی، سؤزجوكلرين ياخين، آرالی و بيتيشيك يازيلماسينين گركديگينه باخماياراق، بو يازيدا ان آزی بئش يانليش گؤروروك.

Tuesday, March 6, 2007

می سورو اکی می؟

چوخداندير بو سورو اكی اولان "می" گيريب منيم بئينيمه و ائله‌بيل چيخماق ايسته‌مير! نئچه جومله بئينيمده دولانير "می"نين چئوره‌سينده! منيم سورولاريمين بيری بو: سورو اكی "می" آيری می يازيلار يوخسا بيتيشيك‌می؟ بونا جاواب وئرمه‌گه بير نوكته‌نی بيلمه‌ميز لازيمدير. آسليندا بو سورويا جاواب وئرمك ايسته‌رسك، اؤنجه بير آيری سورويا جاواب وئرمه‌لی‌ييك! "می" اك‌ می‌دير؟

بيلينديگی كيمی توركجه‌ده هئچ بير اك كلمه‌دن آيری يازيلماز. بيرداها اكين تعريفينه باخاليم : كلمه‌لرين ياپيسيندا يئر آلان، تك‌باشينا آنلامی اولمايان، گؤره‌وينی و آنلامينی گتيرديگی كؤكه گؤره قازانان بيچيملردير. ذاتن اكين تانيمی "بير شئيين اسكيگی‌نی تاماملاماق اوچون اونا قاتيلان پارچا." شكلينده‌دير. بونا گؤره اك'ين آيری يازيلديغيندان سؤز ائديلمز. می اك دئييل، سورو كلمه‌سی‌دير.

بوندان اؤنجه "می" كلمه‌سينی اك قبول ائتديكلری اوچون اونو بيتيشيك يازارلارميش. آنجاق داها سونرا سورو كلمه‌سی اولدوغو قبول ائديلدی و آيری يازيلماغا باشلاندی.

بس "سورو كلمه‌سی می آيری يازيلار".

نوت: سورو و سورغو كلمه‌لری ايسم اولاراق، سورماق فعليندن آلينميشدير. آمما "-ی" اكی مصدردن آد دوزلدن بير اك اولدوغونا گؤره ﴿+﴾ من "سؤال" كلمه‌سی يئرينه "سورو"نو داها آرتيق بَگَنيرم.

Monday, March 5, 2007

بسمله

نئچه آي اؤنجه ووردپرس سيته‌سينده بير وئبلاق آچديم آمما ندنسه اونو باغلاماق زوروندا قالديم و دوستلارا دئمه‌دن اورانين اؤرتويون چكديم. آنجاق وئبلاقسيز ياشاماق چوخ زوردور، قبول ائدين! دئديگيم كيمي بلاگرين يئني سئرويسنه اينانيرام، گوگل كيمي بؤيوك بير سيته اوندان حمايت ائتمه‌سينه گؤره منيم يانيمدا برك اعتيباري وار.

بونا گؤره سيزدن خواهيش ائديرم منيم هه‌لده‌رهم-‌په‌لده‌ره‌ملريمي بوردان اوخوياسينيز. قاليبي ده يوكله‌ديم بورايا. اوندان قوللانما بلاگئرده يازانلار اوچون آزاددير!

Wednesday, February 28, 2007

باشلانغیج

دونیا بوگون اؤزونه اؤوونور...! نییه می؟ بلی دا... منییم بو وئبلاقی دوغورماما گؤره... سالام بلاقسفئر

Tuesday, January 23, 2007

من، تورکجه و وئبلاقلار

گونده شوقلا بير مؤوضوع سئچيب، اونون حاقدا مطلب يازيرسينيز وئبلاقينيز اوچون. بونون شوبهه‌سيز بير نه‌دنی وار، هدفينيز وئبلاق يازماقدا باشارماقديرسا. آمما من نييه يازيرام بو وئبلاقدا؟ بير بئله زحمته دير می؟! دوغروسو من نه سياست آداميييام، نه آشيری توركچويه‌م، نه آسيل ايشيم يازارليقدير. من يالنيز “يازماق” اوچون يازيرام. “يازماق” هدف اولسا، باشقالارينين سيزين وئبلاقينيزی اوخوماماقلاری، سيزی يازماقدان جايديرانماز! بو بير اصلدير. بير آتاسؤزو وار كی “سؤلرينيزی دينله‌ين هئچ بير ساقينجاسی اولمايان قولاق يوخسا، وئبلاقا دوشونه‌بيلرسن، عئينن شيشه‌ده ساو كيمی، سويا آتاراق، اومارسان اوزاق قييی‌لاردا بير ديلداشين سنين سسينی ائشيده‌ر… ”

بير زامانلار خاطيره‌لريمی تورك ديلينده كاغيذ اوستونه گتيرمك ايسته‌ييرديم، دوشونجه‌لريمی، هر نه قونودا. فقط توركجه يازماغی ياخشيجا بيلميرديم! گؤردويونوز كيمی هله ده بيلمه‌ييرم. يعنی فارسجا كی “ايكينجی ديل” دئيه آدلانيردی و آدلانير تورك‌ديلليلر اوچون، بئينيمده بيرينجی ديله دؤنموشدو. من فارسجا دوشونوردوم! بو بيزيم چوخوموزا بيلمه‌يه‌رك اولاغان بير شئی اولموشدو، دئييل می؟! آسليندا سئچدی‌ييم قونو حاقدا بير-ايكی جومله توركجه‌سينه يازيرديم، سونرا سانكی قلم يازانمايير، دونوردو! مجبور اولوردوم، بئينيمده فارسجا دوشونوب، جومله‌لری فارسجادان توركجه‌يه چئويرم. چوخ آجيدير. بونو بوندان اؤترو دئديم كی بو بير چوخوموزون سرگوذشتيدير.

سونرالار وئبلاقلارلا تانيش اولدوم. وئبلاق ايلگيمی برك چكدی! چوخ زامان سورمه‌دی بو اينانجا يئتيشديم، وئبلاق دوشونجه كانونو اولابيلر. يازارلاريميز وئبلاق يازارسالار، نتده ديلميزين گليشمه‌سينه نه‌دن اولاجاق. نئجه كی فارس يازارلار، ان آزی مودئرن دوشونه‌نلر، اينترنتی و وئبلاقلاری سانسوردان قاچمايا، دشونجه‌لرينی كيمسه‌دن قورخمادان يازمايا و سوندا منجه بيلرك يا بيلمه‌يه‌رك وئبلاقی يئنی بير ديل اولوشدورمايا بير مجرا بولدولار! توركجه‌ميز و اونو گليشديرمه اوغروندا وئبلاقلارين اوينايابيله‌جك رولو آيری بير فرصت ايسته‌ر، بونو ان كيچيك جزئياتلا آراشديرابيلريك!

بونو دئمك ايسته‌ييرم كی، وئبلاقلار هم ديل اؤيرنمه‌يه، هم ديلی گليشديرمه‌يه اويغون بير چئوره يارادير.

Saturday, January 20, 2007

اورهان پاموکون رومانلاری و رومانچیلیغی

ايلك دفعه اورهان پاموك’ون آدينی سؤزوموز‘ده گؤردوم. ايندی ياديما گلمه‌يير، ائله بيل بير اؤدول ﴿جايزه﴾ قازانميشدی آوروپاليلاردان. هله نوبل آلماغينا چوخ قاليردی.

اورخان پامبيق’دان بونلاری بيليرديم:

-ائرمنيلردن و كوردلردن و گئنه‌لليكله آزينليقلاردان چوخ ائتگی اولدو اونون اوزرينده اؤز دئدی‌يينه گؤره،
-بير دفعه ايرانا گلدی و يارپاقدا دا بير مصاحبه‌سی چاپ اولدو،
-او مصاحبه‌نين آنجاق ياريسی چاپ اولموشدو،
-اؤزه‌ل ايلگيسی وار پامبيق’ين ائرمنيلره و كوردلره،
-سونرا نوبل قازاندی،
-توركييه‌ده چوخلولاری بو نوبلی پامبيق’ين گوجلو يازار اولدوغونا گؤره وئريلدی‌يينی اينانماييرلار هر حالدا.

من ده هركس كيمی، داها دوغرو دئسه‌م هر تورك كيمی، اورهان پاموك’ون ﴿توركجه‌ده اورخان پامبيق﴾ نوبل آلديغيندان ﴿يا بيله‌سينه وئريلدی‌ييندن!﴾ سئوينديم. هر نه اولماسا او بير توركدور، و توركلره ده آد قازانيبدير دونيادا. نه ايسه، توركچه وئبلاقلارين بيرينده “اورخان پامبيق’ين رومانلاری و رومانچيليغی” آدلی بير كتاب گؤردوم. وئبلاقدا كتابين بيليمسل و هر ادبيات ماراقليسينين خوشلانديغی طرزده يازيلديغی يازيليب.

بو تورك يازار حاقدا آرتيق بيلگيلر الده ائتمك ايسته‌ينلر كتابی پی‌دی‌اف فورمتينده بورايا تيخلاياراق ائنديره‌بيلرلر.

Thursday, January 18, 2007

ان گؤزل تورکچه تورکو

داما ووردوم بير تپيك
دامين ديره‌يی كپيك ﴿؟﴾
قيز بن سنی آليريم لئی
قورخاريم چوبان اؤپوك

هله مريم مريم مريم
گله مريم مريم مريم
اللر خينالی مريم دیء
گؤزلر سورمه‌لی مريم

دامين اوستو پيتيراق ﴿چتر﴾
گلين قيزلار اوتوراق
اوتورماقدان نه چيخار دا
گلين اولاق قورتولاق

هله مريم مريم مريم
گله مريم مريم مريم
اللر خينالی مريم دیء
گؤزلر سورمه‌لی مريم*

بو گونلر آنجاق يوخاريدا متنينی گتيردييم ماهنی‌نی دينله‌رم. چوخ گؤزل بير شئيدير، دئييل می؟ يازيقلار كی اينترنتده ساده‌جه متنی تاپابيلديم و منيمكی ده اسكی كاسئتده‌دير! بورايا قويابيلسه‌يديم چوخ خوش اولاردی…نه‌يلر!

نه‌يسه بو بير بهانه‌يدی، ”توركو”لر حاقدا اينترنتده آختارام. هميشه‌كی كيمی يئنه سئوگيلی “ويكی‌پئديا“دان ده‌يرلی بيلگيلر تاپديق. بونلاری بير نئچه‌سينی سيزله پايلاشماق ايسته‌ديم:

“بير اه‌زگی ﴿آهنگ﴾ ايله سؤيله‌نه‌ن خالق شعرينين هر چشيدينی گؤسترمك اوچون توركييه‌نين سؤزلو گله‌نه‌يينده ان چوخ قوللانيلان آد ”توركو”دور.اؤزه‌ل دوروملاردا يا دا اه‌زگينين، سؤزلرين چئشيدله‌مه‌سينه گؤره نيننی، آغيت، دئييش، هاوا آدلاری دا قوللانيلماقدادير.

تورك خالق ادبياتی نظملی شكلی و نوعودور. اه‌زگيسی یؤنويله ديگر خالق شعری تورلريندن آيريلار. توركولر گئنه‌لليكله آنونيم‌دير ﴿آدسيزدير﴾. ايسيملری بيلينه‌ن ساز شاعيرلرينين سؤيلديكلری ده گئده‌رك خالقا مال اولموش و بونلار دا آنونيمله‌شمه اه‌ييليمينه ﴿تمايل‌ونا﴾ گيرميشدير. توركو سؤيله‌مه‌يه “توركو ياخماق” دا دئيلير. توركو آدی “تورك” سؤزجويونه عربجه “ی” اكی اكله‌نمه‌سی‌يله اورتايا چيخيبدير. “توركه اؤزگو” آنلامينا گلر.

توركو سؤزجويو ايلك كئز ﴿دفعه﴾ XV. يوزايلده دوغو توركلرينجه قوللانيلميشدير. حيكمت ديزداراوغلو، آنادولودا توركونون ايلك اؤرنه‌يينی ”اؤكسوز دده”نين وئردی‌يينی بليرتير. توركولر گئنه‌لليكله هئجا وزنی‌نين 7، 8 و 11لی قاليبلاری‌يلا قطعه‌لر حاليندا سؤيله‌نه‌ر. هر قطعه توركونون آسيل سؤزلری‌نين بولوندوغو بند ايله نقارتدن مئيدانا گلر. نقارت ﴿دوغرو مو يازديم بيلمم؟!﴾ هر بندين سونوندا تكرارلانار. بو قسم باغلاما و يا ”قاووشداق” دئيه ده بيلينه‌ر. توركولری كَسين آيريما سوخماق، گوجدور. بير یؤره‌ده ﴿محلده﴾ ياخيلان توركو ديگر بير یؤره‌يه شكلی و سؤيله‌نيش بيچيمی ده‌ييشه‌رك كئچه‌بيلر. توركولر اه‌زگيلرينه، قونولارينا و ياپيلارينا گؤره آيريلار.

1.اه‌زگی لرينه گؤره توركولر
-اصول‌سوزلار: اوزون هاوالاردير. ديوان، قوشما، هويرات كيمی چئشيدلره آيريلار.
-اصول‌لولار: اويون هاولاردير. بو جوره قونيه‌ده اوتوراق، اورفادا قيريق دئييلر.

2. قونولارينا گؤره توركولر
-نيننی‌لر و اوشاق توركولری، طبيعت اوزرينه توركولر، عشق توركولری، قهرمانليق توركولری، عسگرليك توركولری، تؤره‌ن توركولری، ايش توركولری، اشكييا ﴿؟!﴾ توركولری، آجيقلی اولايلارلا ايلگيلی توركولر، گولدوروجو توركولر، قارشيليقلی سؤيله‌نه‌ن توركولر، اويون توركولری، آغيتلار.

3.ياپی لارينا گؤره توركولر
-مانع قطعه لريندن قورولو توركولر: بيربيرلری‌يله ايلگيلی قونولاردا سؤيله‌نميش مانعلرين سيرالاناراق اه‌زگی‌يله اوخونماسيندان مئيدنا گلر.
-دؤردلوكلرله قورولو توركولر.”

آنايوردوموز آزربايجاندا دا عاشيقلارين سؤيله‌ديكلری باياتيلاری حاقدا علمی آراشديرمالار آپاريليب می، يوخسا قوزئيده هر نه قونودا آغير يوخودا اولدوقلاری كيمی هله بير ايش گؤرولمه ييب می بيلميرم. گونئيده ده گونوموزو بيلمه‌ينيميز يوخدور! آنجاق يوخاريداكی متندن عاشيقلار و باياتيلار باره‌سينده تخصصوم اولمايان بيريسی اولاراق، ديوان، قوشما، قارشيليقلی سؤيله‌نه‌ن توركولر ﴿دئييشمه﴾ تانيش گلير منيم اوچون.

Wednesday, January 17, 2007

» توركيه توركجه‌سينی ايندن بئله “توركچه”، آذربايجان توركجه‌سينه ايسه “توركجه” يازاجاغام. بو “چ” سسی توركيه توركجه‌سينده اولان اونسوز اويومونو ﴿”ك”نين آردينجا تونسوز اولدوغونا گؤره “چ” سسی گلر﴾ گؤسترير.

سون زامانلار توركيه‌ده “اينترنت” سؤزجويو قارشيسيندا “بيلگی‌سونار” و “ايلگی‌سونار” اؤنرليميشدير. سيزجه بونلارين هانسی داها چوخ اويغون اولابيلر؟ آرتيق بيلگيلر اوچون بورانی و بورانی تيخلایین.

مئهران بهاري به‌يين يانيتلاري:

منجه اؤنه‌ريله‌ن بو ايكي كلمه‌نين هئچ بيري اينتئرنئت اوچون اويغون دئييلدير. بيرينجيسي اينتئرنئتين آنا اؤزه‌للييي و گؤره‌وي بير شئيي سونماق دئييل، بير شبكه اولوشدورماق، بيربيرينه باغلانماق و… دير. آيريجا ايلگي توركچه‌ده داها چوخ ماراق آنلاميندا ايشله‌ديلير، و نه صيرف باغلانتي قورماق (بو آنلامدا داها چوخ ايليشكي ايشله‌ديلير). بيلگي‌سونار دا هئچ اويغون دئييل چونكو اينتئرنئتده تكجه بيلگي اوچون دئييل، اويونلار، موزيك، فيلم و… يعني صنعت و ائيله‌نجه اوچون ده باغلانماق اولار.

منيم اينتئرنئت اوچون اؤزومون بير اؤنه‌ريم واردير. هؤرون‌آراسي. هؤرون، هؤرمك كلمه‌سيندن و شبكه-نئت آنلاميندادير.
اينتئر+نئت ايسه اولار هؤرون+آراسي….

من ديليميزده كي يابانجي اؤزه‌لليكله فارسجا و عربجه كلمه‌لره قارشيليق اؤنه‌رديييم يئني توركجه سؤزلري ايچه‌ره‌ن بير وئبلاق آچميشام كي ياخينليقدا اونو سؤزوموزده اوخويوجولارا سوناجاغام.

بيزيم توركجه‌ني توركجه و توركييه‌نينكيني توركچه آدلانديرماق اولاغان اوستو بير فيكيردير. سيزي بو سون درجه گؤزه‌ل بولوشونوز اوچون قوتلاييرام. ﴿تشككورلر مئهران بي!﴾

Template Designed by Douglas Bowman - Updated to New Blogger by: Blogger Team
Modified for 3-Column Layout by Hoctro