خاپانماق (xapanmaq): ياديما گلمير نه زامان، فقط بيليرم بونو ائشيده‌نده هله توركجه ساواديم صيفير دئييله‌بيله‌جك قدر آزيدی. قوهولارين بيری، بير شنليك تؤره‌نينه گلمه‌ميشدی؛ بير جانی ساغ اولموش دئدی،"او كی خاپانيب ائوه!". بوتون توپلانتيلاردان قاچان و ائشيگه چوخ آز چيخان بيرسيدير دئمك ايسته‌ييردی، او.
"قاپانماق" اولمالی‌دير سانيرام؛ "قاپی"، "قاپاق" و ... همين كؤكدن يازی ديلی كيمی تلفظ اولونور. آسليندا توركجه‌ده "ق" و "خ" سسلری بير سس‌ايميشلر و سونرالار كلمه‌نين باشيندا، اورتاسيندا و سونوندا بولونماسينا و باشقا ندنلره گؤره بيزيم توركجه‌ده ايكی سسه دؤنموشدور(یانیلماسام!)؛ و بو کؤکدن يالنيز بو كلمه‌ده "خ" سسی يعنی "خاپانماق" قالميشدير.
ديشت (dişt): كؤكونو بيلميرم، آمما ائشيده‌نده "درست" سؤزو ياديما دوشور. ايندی "ديشت دور" و "ديشت اوتور" تركيبلرينده ايشله‌نيلير. (مئهران باهاری بی اؤز یوروملاریندا بو سؤزون اصلینی "دینج" بیلیرلر.)
مئره‌ت (merət): بونون كؤكونو بير توركجه ساوادی اولمايان كيشيدن سوردوم. عربجه "ميراث" كلمه‌سی‌يله ايلگی‌لی اولدوغونو سؤيله‌دی. آتماجا كيمی بير آنلامی وار. بير ده، توركييه‌ده ده قوللانيلير.
اؤرنك: "بو مئره‌ت وئبلاق نه‌دير كی هامی آليشقانی اولوب؟!"
سایین مئهران باهاری (۱ و ۲) و آیدن ک بیلرین یوروملاری یازی‌دان مکمل ایضاح‌لاری وار، تشککورلر و ساغ اولون. و اوخومانیزی توصیه ائدیرم.
ايلگی‌لی يازيلار: دانيشما ديلی (۱)
Tuesday, April 3, 2007
دانیشما دیلی (2)
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
3 Yorum:
سلام
١- قاپانماغين آزربايجاندا دا ايشله ديلديييني بيلميرديم. ق و خ سسلرينين بيربيري ايله ده ييشيلدييي سيزين ده دئدييينيز كيمي چوخ اسكي بير اولقودور. حتتا توركجه ده كي ق`لرين بير چوخو موغولجادا بير قايدا اولاراق خ سسينه ده ييشيلديييني گٶروروك. البتته بو اولايين ديليميزده قاپانماق-خاپانماقدان باشقا بير نئجچه اٶرنه يي داها قاليبدير. مثلن قالي و خالي سٶزجوكلري، بو كلمه نين اصلي قالي اولسا دا، بوگونكو توركجه ميزده يانليشليقلا خالي (توركييه ده هالي) ديييلير.
٢- ديش دورماق داكي ديش كلمه سي منجه همان "دينج" كلمه سي، ساكين، اوسلو و ... معنالاريندادير. اوشاغي دينديرمك، دينله نمك، دينگين، هاميسي عئيني كٶكدن گلير
اسه ن قالين
مئهران باهاري
سلاملار
اولابیلر سیز دئیه ن خاپانماق، فارسجا "خواب"دان گلمیشدیر:
"
ائله بیل فیلانی ائوده یاتیب یوخلاماغا عادت ائله ییب
"
و احتمالی دا وار فارسجا خواب سؤزجویو ، خاپانماقدان آلینیبدیر
قاپانماق فئعلي حاققيندا دئديكلرينيز دوغرودور. بو فئعل قاپاماق (بستن)، قاپاتماق و قاپانماق .... بيچيملرينده ايشله ديلير. ائوه قاپانماق ايسه عئينن توركييه ده ده ايشله ديلير و آنلامي دا ائوه گيريب ائودن ديشارييا چيخماماق دير(مثلن درس اوخوماق اوچون). قاپانماق هابئله داها اٶنجه اٶرتونمه يه ن بير قيز و يا قادينين ايسلامي اٶرتونمه ني (حيجاب) قبول ائديب گييمه سي حاققيندا دا ايشله ديلير، مثلن او قيز ائوله نه ندن سونرا قاپاندي يعني ايسلامي حيجاب گييدي. قاپاتماق ايسه بيزيم باغلاماق آنلاميندادير. مثلن بير درگي ويا درنك دٶولت طرفيندن قاپاندي ويا قاپاتيلدي، يعني تووقيف اولدو.
ديش ايسه دئديييم كيمي همان دينج دير. نج لرين ش تبديل اولونماسي خالق ديلينده چوخ يايقيندير، حتتا بيزيم قاريشقا و ايشگه ديديييميز كلمه لرين ده اسكيدن اصلي قارينجقا (توركييه ده قارينجا) و اينجگه (توركييه ده اينجه) دير.
اسه ن قالين
مئهران باهاري
Post a Comment