اكبر اعلمی: كوروش يكی از ۱۲۴۰۰۰ پيامبر الهی است!حتمن آنلادينيز، بونو دئيه‌ن كيمسه "اكبر عالمی"دير!
بو وئبلاقدا آنا توركجه‌ميز حاقدا يازماق ايسته‌يه‌نده ائيواز طاهانين بو سؤزو ياديما دوشور "... ديل اؤيره‌نمه‌ميش ديلچی اولور...". جانيم گيزيلده‌يير بو سؤزدن. آمما چوخ دا قورخولو اولماق دوغرو دگيل، اولا بيلمز يعنی. ايكی آی اؤنجه -توركييه‌لی ژورناليستلريندن بیری اولان علی سليم تونجر'ين بير يازی‌سيندان ايده آلاراق-حاضيرلاديغيم يازی‌نی، بوگون تيتره‌يه-تيتره‌يه بورايا قويورام:
"وئبلاق" كلمه‌سی اينگليزجه‌ده‌كی “web” و “log” كلمه‌لرينين بيرلشمه‌سيندن اولوشان زامانلا يايغينلاشميش و قيسالتيلميش آديدير. “web” ين سؤزلوك قارشيليغی "هؤرومجك تورو" آنلامينا گلر. آمما بو "تور"ون آرتيق هؤرومجكلرله ايليشگيسی ضعيفله‌شميش، اونلار اؤز تورلارينا يازيقلار كی، باشقا بير آد تاپماق زورونداديرلار! “log” ايسه كؤتوك آنلامينا گلر. گميلرين سئير دفترينه “log” دئييلير.
قوزئی آزربايجاندا ديل قورومو تاسيس اولسا دا، بللی دئييل نه زامان وئبلاق كلمه‌سی قولاقلارينا ده‌يه، و اونا بير قارشيليق اؤنه‌ره‌بيلسين! بوندان قورخورام وئبلاق قوزئی آزربايجاندا يايغينلاشينجا، بيز او دونيادان هم وئبلاق يازارلارين هم ده ديل قورومونون ايشلرينين نتيجه‌سينه نظاره ائدك! و او زاماناجاق وئبلاقين موددان دوشمه‌سی كسيندير!
هر حالدا بيز "وئبلاق"ا سؤزجوك باخيميندان ايلگی‌له‌نه‌جه‌ييك:
۱. "وئبلاق" آرتيق توركجه‌له‌شميش بير كلمه‌دير.
۲. آزربايجان توركجه‌سينين ان اؤنملی اؤزلليكلريندن، سؤزلرين يازيلديغی كيمی اوخونماسی و اوخوندوغو كيمی يازيلماسيدير. بونون ايستثناسی دا البتته چوخدور. ايكی و ايكی هئجادان چوخ اولوشان سؤزجوكلرين سونو خالق آغزيندا "خ" و غ" اولسا دا اونو "ق" يازاريق. بو يالنيز يازيدا قالير و بيز سؤزجوكلرين سونون "ق" اوخوموروق چوخو زامان. اؤرنه‌يين، "داياق" يازارايق، "داياخ" اوخوياريق. ﴿توركييه و آزربايجان توركجه‌سينده "ق"، "خ"، "ك" و "گ"نين عجايب داستانی وار!﴾.
آيريجا، بو دا وار كی، "وئبلاق" سؤزجويونو "وئبلاگ" يازماق يانليشدير. چونكو توركجه‌ده قالين "گ"ميز يوخدور! يعنی قالين اونلولرين آردينجا "گ" گلمز. ﴿يئنه استثنالار ديشيندا﴾.
۳. وئبلاق كلمه‌سينين دغولماسی‌يلا، طبيعی، يئنی سؤزجوكلرده اولوشدو... اينگليزجه‌ده‌كی، "Bogging" و ""Blogger" بونلارين ان اؤنه‌ملی و ايشلوی چوخ اولاندير.
يازی‌م يئنه چوخ اوزاندی، سس گلرسه آردينی توتاريق!
عاشيق فقير
طبيب سن اللـمه بنيم يارامی
بنی بو درتلره سالانی گتير
قبول ائتمم بير گون اكسيك اولورسا
بندن بو عؤمرومو چالانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
بير كور اولدو گؤرولويور اؤزومدن
نامه نامه اينيلييور سازيمدان
دونيايی وئرسه‌لر يوخدور گؤزومدن
ديلی بولبول قاش كمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
مرحمت ائت قارشی‌سيندا بيقمادان
خاطيرينی گؤنولونو ييقمادان
چابوق گتير جان بئدندن چيقمادان
فقيرين دردينه درمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
يوقسولون دردينه درمانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
بندن بو عؤمرومو چالانی گتير
گيت آرا بول گتير ساچلارينی يول گتير
بونو ان گؤزل شکیلده اوخويانلارين بيری ايبراهيم تاتلی‌سس؛ آسليندا من بو كيشی‌دن هئچ خوشوم گلمز، آمما نئيله‌مك، بونون سسی باشقادير، تايی يوخدور سسی‌نين... .
باشقا ديللرده نئچه كلمه ايله ،توركجه‌ميزده ايسه ساده‌جه بير اك ايله ايفاده اولان، جومله‌نين شرطی حالی، نه ايسه قوزئی آزربايجان رسمی يازی ديلينده، توركييه توركييه‌سينده قوللانيلانلا بيرآز فرقلی‌دير. توركييه‌ده چوخو زامان، فعلللرده زامان اكی‌ندن سونرا آرا وئرمه‌دن -سه، -سا شرط كيپی اكلری قوللانيلير. حال بو كی، آزربايجاندا، بعضی يازارلارين توركييه لهجه‌سی‌نين ائتگی‌سی ايله يازی‌لاريندا اوستده دئديگيميز قورالی پوزمالارينا باخماياراق، و ده بیر-ایکی زامانین دئدیکلریمه آیقیری اولمالارینی بير كنارا قويساق، بو قايدا يوخدور. يعنی بورادا شرطی كيپ اكی، فعلين ان سون اكی اولاراق گلر. بو، فعلين اوزانيلماسينا ندن اولور و گؤرونوم و آهنگ باخيميندان يازی‌نی بگنيلمز حالا گتيرير.
اؤرنه‌گين "گولمك" فعلی‌نين گئنيش زامانی شرطی، توركييه‌ده "گولرسه‌م، گولرسه‌ن، گولرسه، گولرسه‌ك، گولرسه‌نيز، گولرسه‌لر" يازيلسا دا آزربايجاندا بئله يازيلير "گولرم‌سه، گولرسن‌سه، گولرسه، گولريك‌سه، گولرسينيزسه، گولرلرسه".
» توركييه‌ده: فعل+زامان اكی+ شرط اكی+شخص اكی
» آزربايجاندا: فعل+زامان اكی+ شخص اكی+ شرط اكی
بير آيری اؤرنك اولاراق، "يازماق" فعلی‌نين "ميش‌لی" كئچكيش زامانی‌نين شرطی، توركييه‌ده "يازميش‌سام، يازميش‌سان، يازميش(تير)سا، يازميش‌ساق، يازميش‌سانيز،يازميش‌سالار"، آزربايجاندا ايسه "يازميشام‌سا، يازميش‌سان‌سا، يازميش(دير)سا، يازميشيق‌سا، يازميش‌سنينزسا، يازميش‌لارسا" يازيلير.
» توركييه‌ده: فعل+ميش+شرط اكی+شخص اكی
» آزربايجاندا: فعل+ميش+شخص اكی+شرط اكی
توركييه‌ده ايندی‌كی زامانی‌نين شرطی، "سؤيله‌مك" فعليندن، "سؤيلويورسام، سؤيلويورسان، سؤيلويورسا، سؤيلويورساق، سؤيلويورسانيز، سؤيلويورلارسا" يازيلير. آزربايجاندا ايسه "سؤيله‌ييرم‌سه، سؤيله‌ييرسن‌سه، سؤيله‌ييرسه، سؤيله‌ييريك‌سه، سؤيله‌ييرسينيزسه، سؤيله‌ييرلرسه" يازيلير.
» توركييه‌ده: فعل+زامان اكی+شرط اكی+ شخص اكی
» آزربايجاندا: فعل+زامان اكی+شخص اكی+شرط اكی
اوستده گؤردوگونوز كيمی، بو ايكی لهجه‌ده (آزربايجاندا رسمی ديلده يعنی)، شرط و شخص اكلری‌نين يئرلری دگيشير.
شخصن من يوخاری‌دا گتيرديگيم ندنلره گؤره توركييه‌نين طرزی‌نی قبول ائدیرم و ائله بونا گؤره يازاندا اونا رعايت ائدرم (*). ساوادسیز اولدوغوما گؤره يانيليرسام منه اؤگردين!
بلكه ده باشلانغيج‌دا يازماق‌ليغيم گركن باشلانعيج!:
آرقو، بللی بير كسيمين، گئنلليكله ده بللی بير مسلكدن اولان اينسانلارين اؤز آرالاريندا اولوشدوروب دانيشديقلاری، بو ندنله اورتاق ديلی دانيشان ديگر ايسانلارين آنلايانماديغی اؤزل ديله آرقو (آلمانجا: argot ،gaunesprache؛ فرانسيزجا: argot؛ اينگيلزجه: slang و فارسجا: زبان عاميانه يا زبان مخفی.) آدی وئريلر.
ياپی (ساختار) باخيميندان ايچيندن چيخديغی اورتاق ديلدن فرقلی اولمايان آرقو دا، هر ديل تكين، سوركلی اولاراق دگيشر، گليشر. كيمی سؤزجوكلری اؤلر، توپلومسال گليشمه‌لره گؤره يئنی سؤزجوكلر قازانار.
آرقو سؤزجوكلر، اورتاق ديلين يا دا بير يابانچی ديلين سؤزجوكلرينه اؤزل آنلاملار يوكله‌يه‌رك، يابانچی ديلدن آلينان بعضی سؤزجوكلرين ياپی‌سينی بيلينجلی اولاراق بوزاراق الده ائديلر.
آرقو، سانيلديغی‌نين ترسينه، آنلام دگيشيمی‌نين گوجلو اولدوغو، نوكته‌لی، ائتگی‌لی بير ديلدير. او قدر كی، آرقو سؤزجوكلر زامانلا ديلين سؤز وارليغينا دا گيرر، اولوسجا قوللانيلار. اؤرنه‌گين اوموزلاماق (آليب آپارماق)، بوشلاماق (وازكئچمك، پئشينی بوراخماق)، يووارلاماق (بير شئی يئمك)، قيرماق (اوخولدان قاچماق)، اينك (چوخ چاليشان اولماق) و ... توركييه توركجه‌سينده، بارا قويماق (قاف ياپماق)، پاتلاماق (آشيری شولوقلوق ائدمك) و (۱، ۲، ۳، ۴) آزربايجان لهجه‌سينده، تئهراندا دانيشيلان فارسجا لهجه‌سينده، بعضن توركجه سؤزلر، اؤرنه‌گين، قورخيدن (قورخماق)، قولاق (هئيكل‌لی و ...)، تئهران ۵۱ (كارمند) كيمی سؤزلر آرقودان ديلللره كئچميشدير.
» توركييه لهجه‌سينده آرقو
» آرقو اوچون دوزه‌لميش ويكی
توركجه، سون ايللرده دونيا اوزرينده ان چوخ آراشديرما ياپيلان ديللردن بيری‌دير. توركجه‌نين قيرامر ياپی‌سينين (ساختاری‌نين) منطيقه اويغونلوغو، ديلين ازبر مئتودو ايله دگيل، منطيق يورودوله‌رك اؤگرنيلمه‌سی بيليم آداملارينی توركجه‌نين مكمل‌ليگی قونوسوندا حئييرته دوشورمكده‌دير.
آمئريكادا، ويسكانسين يونيوئرسيته‌سينده گؤره‌و ياپان پرفسور "كمال كارپات" آمئريكادا ديل بيليم ايله ايلگی‌لی بؤلومو بولونان بوتون يونيوئرسيته‌لرده توركجه‌يه بؤيوك اؤنه‌م وئريلديگينی، قيراماتيكال ياپی‌سينين بؤيوك بير حئيرت و بگنی (ذوق) ايله اينجه‌له‌نديگينی و بير ديلين نه‌جور بو قدر ساغلام بير منطيقه، مكملييته صاحيب اولابيله‌جگی دوشونجه‌سی‌نين توركلره و توركجه‌يه قارشی بير حئيرانليق (يانی سيرا قيسقانجليق) اويانديرديغينی بليرتير.
بو ايلگی و حئيرانليق يالنيزجا آمئريكايا مخصوص دگيل. آوروپادا دا توركجه خصوصوندا جدی چاليشمالار وار. كئچميش ايللرده اوچ ياشينا قدر اولان اوشاقلار اوزرينده ياپيلان بير آراشديرمادا آنا ديلی توركجه اولان اوشاقلاردا، بو ياش قروپوندا ديگر ميللتلرين اوشاقلارينا گؤره ذكا سويه‌سی، قاوراييش (ادراك) قابليتی اولاراق داها اؤنده اولدوقلاری تثبيت ائديلميشدی. اوشاغين گليشيمينده (بؤيومه‌سينده) ايلك اوچ ياشين اؤنمی، اوشاغين حاياتی بويونجا گئده‌جگی مسافتين اؤنه‌ملی بير قيسمينی بو دؤنه‌مده آلديغی گؤز اؤنونده بولوندورولدوغو زامان بو دورومون حقيقتن بير آوانتاژ اولدوغونو دوشونه‌بيلريك.
بو اوشاقلارين آنالارينين گئنلليكله كولتور سويه‌سينين دوشوك اولماسی، اوخوما آليشقانليغی‌نين اولماماسی ايسه اوشاقلارين اوچ ياشينا قدر الده ائتديكلری ايرلی‌له‌مه سورعتی‌نی سونراكی ايللرده گؤسترمه‌مه‌سينه سبب اولان ائتكنلردير. داها سونرا ياپيلان چاليشمالاردا تورك اوشاقلارینين ذكا آچی‌سيندان ايلك ايللرده گئتديكلری مسافه‌ده ان اؤنه‌ملی فاكتورون ديل اولدوغو قناعتينه واريلير (يئتيشيلير).
International Association for he Study of Child Language (اولوسلار آراسی اوشاق ديلی آراشديرمالاری درنگی) آدلی قورولوشون آلمانيانين باش‌كندی برلينده ياپيلان اونونجو كونگره‌سينده، تورك اوشاقلارینين ۲، ان گئچ ۳ ياشينا قدر اؤز ديللرينی ديل بيلگی‌سی قوراللارينی دا يئرلی يئرينده قوللاناراق مكمل بيچيمده قوللانديقلارينی اثباتلايير. بو قابليت آلمان اوشاقلاريندا ۵، عربلرده ۱۲ ياشينا قدر اوزانابيلر.
ديل بيليمی پرفسورو Klan Delius، تورك ديلينين قولای اؤگرنيلديگينی بليرته‌رك، توركجه‌نين شخص و زامان بليرله‌ين اكلری دوزنلی و سيراميك داشلاری‌نين يان يانا دوزولمه‌سی تكين تثبيتينی ياپير. يئنه بيليم آداملاری‌نين اولاشديغی (يئتيشديگی) بير ديگر سونوج، توركجه‌نين ازبرله‌نه‌رك دگيل منطيق يولويلا اؤگرنيله‌ن بير ديل اولماسيندان دولايی تورك اوشاقلاريندا گونلوك حاياتدا گركلی پراتيك (عملی) ذكا قازانيمی دا ديگرلرينه اورانلا (درصدله) داها اؤنده.
و بو آراشديرما سونوجلاری آوروپا اؤلكه‌لرينده توركلرله ائولی آوروپالی آنالاردا چوجوغونا توركجه اؤگرتمه و ائوده توركجه قوللانما ايسته‌گينی تشويق ائدير. بو ايستك و آرتيق چاليشماق ايله آنا بير آوانتاژ داها الده ائدير. چونكو، قوراللی بير ديل اولان توركجه بيلينجلی و ياخشی اؤگرنيلديگی تقديرده ديگر ديللری ده داها قولای و قيسا زاماندا اؤگرنمه يئته‌نه‌گينی قازانديرير.
بيزلر هئچ بير منطيقلی ايضاحی اولمايان اسگيك بير توجيه‌له باشقا ديل و كولتورلرين قوجاغينا باليقلاما آتلاييب اؤزوموزو ايتيره‌ركن بيزده مؤوجود دگرلری بير گون باشقا ائللرده گؤره‌رسك هئچ ده شاشيرمامالی.
نه قدر اهميت وئريرسينيز بيلميرم، آما توركجه‌نی قوللانان اينسانلار اولاراق اوشاقلاريميز دوغوشدان شانسلی، ديليميزين قوراللارينی داها ياخشی اؤگرنرك، اويدوروقجا (قوندارما) و بنزری بير پارا شخصلرين اؤز كيفی یؤنله‌نديرمه‌لرينه قاپيلماياراق؛ قازانيلميش موشترك آنلاشما واسيطه‌ميز اولان كلمه‌لری فدا ائتمه‌يه‌رك؛ اوخوياراق بيلگی و كولتوروموزو گئنيشله‌ته‌رك دوغوشدان گلن بو آوانتاژلاری قطع‌به‌قطع آرتيرماق بيزيم اليميزده.
اوشاقلاريميز غئيرت و فداكارليغين هر تورلوسونه دگمز می؟...
» يازار: دوكتور نازلی رعنا گوره‌ل
» قايناق: آناديليم
دئييم: آدام بوغازينا ته‌ت دئيه‌ر.
آنلام: پولونو يئرسيزجه آنجاق و يا داها چوخ بوغازينا خرجله‌يه‌نه دئيه‌رلر. بير باشقا آنلامدا، تئز كئچن و يا ظاهری خرجلردن اؤرنه‌گين، يئمك، پالتار و ... وازكئچمك گركه‌ن زامان ايشله‌درلر.
آچيقلاما: "ته‌ت" سؤزو، نه تورك ديل قورومور سؤزلوگونده، نه ده آزربايجان سؤزلوكلرينده (من بيله‌لی!) يوخدور. اولا بيلر بو سؤزجوك "ديلسيز" و يا "سوس!" آنلاميندا اولان "تات" سؤزونون دگيشيلميشی‌دير.
یؤره: سولدوز.
قايناق: م. ز. ۷۰-۷۵ ياشيندا، قادين.
دئييم: ائلدن ديشقاری ايش گؤرمك (آغيزلاردا: ائلدن تيشقاری (و ديشقاری) ايش گؤرمك).
آنلام: ائلين دبلری و عنعنه‌لری و يا عرفونا اويمايان ياوا ايش گؤرمه"ه دئيه‌رلر.
یؤره: سولدوز.
قايناق: ا. ۴۰-۴۲ ياشيندا، قادين.
(نوت: بو دئييمی اؤنجه‌لر، سئيد حئيدر بايات بی، وئبلاقلاريندا يازميشديلار؛ آمما اوندان بير-ايكی آی سونرا من بو سؤزو آنامدان ائشيتديم.)
توركجه آكتيو وئبلاقلاری بير آرايا توپلاما بير موددتدی مساله‌م اولموشدو. يعنی ائله بير سيته كی، وئبلاقلارين فيد آدرئسلرينی اونا وئرمك‌له، اونلار گونجل‌له‌شينجه يئنی يازيلارين او سيته‌ده گؤستريلمه‌سی. ايشلوی سايی‌سيز چوخ اولا بيلر؛ توركجه وئبلاقلارا ان قولای شكيلده اه‌ريشمه، يئنی وئبلاقلاری تانيتديرما و وئبلاقلارين گليشمه‌سی و ... نه‌يسه بو سيته هله مكمل‌له‌شمه‌ميشدير. تانی‌ديغيم ۶۰ آكتيو وئبلاقين فيدينی آرتديرديم سيته‌يه ايندی‌ليك. بونلارين ۳۴ دنه‌سی سايين مئهران باهاری بييين وئبلاقلاری‌دير!
توركجه وئبلاق يازيرسانيز و يا تانی‌ييرسانيز لوطفن آدرئسينزی (فيد آدرئس اولارسا داها ياخشی!) منيم پوست‌قوتوما گؤندرين. و ده سیته‌نین بئتا آشاماسینی بگندی‌يسه‌نيز، باغلانتی‌سينی وئبلاقينيزا قويسانيز و اونو دوستلارينيزا تانيتديرسانيز چوخ ممنون اولاريق.
» تورکجه وئبلاقلار فیدئری
دوستلاردان ريجا ائدرديك، يازغی‌لارينا باشليق سئچنده فيلتئرچی قارداشی نظرده آلسينلار، و خالقين جاوانی جنت يولوندان آزماسين دئيه هر تورلو شنيع كلمه‌لرين يازی‌دا اولماماسينا دقت ائتسينلر. يازيق "فيلترينگ هوشمند" هاردان بيلسين، "قوجا توركون دوشدوگو درد يامان هئی"، او فارسلارين كؤتو كلمه‌سينه هئچ ربطی يوخدور آخی؟!
اؤنجه‌كی "دانيشما ديلی" ينده مئهران باهاری بيين يوروملاريندان:
بيلميرم يازاجاغيم كلمه ده بو قايدايلا اويغون‌دور يا يوخ. سولدوزدا سيرايلا اوينانان اويونلاردا، بيرئی‌لر بئله سيرالانير: "پانج"، "پانج يا پاش‌دالی" و سونونجو اولانی "زيرريق" (زيرليق اولمالی‌دير؟) آدلانديريرلار.
قاغا (qağa): كيشی‌لر بيربيرلرينی خطاب ائدنده ايشله‌درلر. توركييه توركجه‌سينده abi كلمه‌سی تكين، كی ağabəyين قيساتيلميشی‌دير، "غ" سسينين ضعيف اولدوغونا گؤره "آ" سسی اوزانيلير. "كاكا" ايله ايلشگی‌سی وار می؟ "اه‌ده" و "اه‌يه" ده تقريبن عئينی آنلامدا ايشله‌ديلر.
پرت (pərt): اوزگون، حيرصلی و عصبی اولما بير حالت‌دير.
خورت (xort): اينگيليزجه volume آنلاميندا. مثلن: تئلئويزيونون خورتو يا چيراغين خورتو.
ايلگی‌لی يازيلار: دانيشما ديلی (۱)
دانيشما ديلی (۲)
ديگ، اينتئرنئت قوللانيجی‌لار و وئبلاق يازارلارين ان ماراق‌چكن سيته‌لرين بيری‌دير. وبده گزيركن بو سيته‌نين توركجه‌سی‌نی گؤردوم. اوی‌لا. (اوی‌لاماق توركچه‌ده سس و رأی وئرمك آنلاميندادير.)
ديگ/اوی‌لا نه‌دير و نه جور ايشله‌ر؟
توركجه وئبلاقلاردان و سيته‌نين حاققيندا بؤلوموندن قيساجيق اولاراق: ايتئرنئت قوللانيجی‌لاری بگنديكلری يازی‌نی/خبری/سيته‌نی سيته‌يه گؤندريرلر. گؤندری ال‌به‌هه بكله‌ينلر قيسميندا گؤرونه‌ر اولور. اگر قوللانيجی‌لار طرفيندن يئترينجه اوی‌لانيرسا، آنا صحيفه‌يه ترفيع ائدر. دئمك بو، قوللانيجی‌لارين گليشديرديگی بير ايچريك سيته‌دير.
اگر فارسجا وب عالمينده ده گزن‌لردن‌سه‌نيز، سون زامانلار آچيلميش اولان بالاترين سيته‌سينی ده گؤروبسونوز. اوی‌لا سيته‌سی آزربايجان و ايران توركلرينه عايد اولماسا دا، بيزيم‌چون چوخ خارقه بير سيته اولاجاغينی دوشونورم. اؤزلليكله ديگ كيمی بير سيته‌نين توركجه‌سی، توركجه قايناقلارين بير آرايا توپلانماسی آچی‌سيندان اؤنه‌ملی بير اولايدير.
» اوی‌لا
» اوی‌لانين وئبلاقی
» فيدرئيدر: تزه‌ليكده و مرت اولاش'ين "بلوق‌يازارلاری" توپلولوق شبكه‌سی طريقی‌يله، ايندی‌يه‌دك گؤردوگوم و گزديگيم ان گؤزل "فيد" اوخويوجو سيته‌سی‌يله (گوگل ريدئر'ی فاكتور توتاندان سونرا!) تانيش اولدوم. توم فيد اوخويوجو سيته‌لر كيمی بو سيته‌ده اويه اولدوقدان سونرا، سيزين اوچون بير اؤزل صحيفه وئريلير و سيز اؤز فيد آدرسلرينيزی اورادا ايمپورت ائتديكدن سونرا سيزين اوخودوغونوز وئبلاقلار و سيته‌لرين باشليقلاری بير صحبفه‌ده توپلانير. ماراقلی‌سی بودور كی، سيته‌نين اؤزل وئبلاقیندا يازيلديغينا گؤره توركلر بو سيته‌نی قاسيرغالاندیرميشلار! اونوتمامیشدان، بو منیم قیریق صحیفه‌م، بو دا تورک بلوق‌یازارلار صحیفه‌سی.
» تورك‌دونياسی، سئيدحئيدر بيات'ي وئبلاق آليشقانی آدلانديرميشلار. بونا قاتیلیرکن ايسته‌رديم بونو دئيه‌م: حئيدر بيات بی ياواش-ياواش تورك وئبلاقچيليق اولگوسو اولماقلا برابر يازيلاری ياپی باخيميندان "توركجه وئبلاق ايچه‌ريگی" نمونه‌سين اولوشدورور. بیر کلمه‌ده، آلمایولو وئبلاقی‌نین یازی‌لاری "تورکجه وئبلاق یازی‌سی نه‌جور اولار؟" سوروسونا ان یاخشی شکیلده جاواب وئریر. (سؤزوموز البتته، وئبلاقدان آرتيق بلوق-سيته بير صحيفه اولوشدورماقدا منجه.)
خاپانماق (xapanmaq): ياديما گلمير نه زامان، فقط بيليرم بونو ائشيده‌نده هله توركجه ساواديم صيفير دئييله‌بيله‌جك قدر آزيدی. قوهولارين بيری، بير شنليك تؤره‌نينه گلمه‌ميشدی؛ بير جانی ساغ اولموش دئدی،"او كی خاپانيب ائوه!". بوتون توپلانتيلاردان قاچان و ائشيگه چوخ آز چيخان بيرسيدير دئمك ايسته‌ييردی، او.
"قاپانماق" اولمالی‌دير سانيرام؛ "قاپی"، "قاپاق" و ... همين كؤكدن يازی ديلی كيمی تلفظ اولونور. آسليندا توركجه‌ده "ق" و "خ" سسلری بير سس‌ايميشلر و سونرالار كلمه‌نين باشيندا، اورتاسيندا و سونوندا بولونماسينا و باشقا ندنلره گؤره بيزيم توركجه‌ده ايكی سسه دؤنموشدور(یانیلماسام!)؛ و بو کؤکدن يالنيز بو كلمه‌ده "خ" سسی يعنی "خاپانماق" قالميشدير.
ديشت (dişt): كؤكونو بيلميرم، آمما ائشيده‌نده "درست" سؤزو ياديما دوشور. ايندی "ديشت دور" و "ديشت اوتور" تركيبلرينده ايشله‌نيلير. (مئهران باهاری بی اؤز یوروملاریندا بو سؤزون اصلینی "دینج" بیلیرلر.)
مئره‌ت (merət): بونون كؤكونو بير توركجه ساوادی اولمايان كيشيدن سوردوم. عربجه "ميراث" كلمه‌سی‌يله ايلگی‌لی اولدوغونو سؤيله‌دی. آتماجا كيمی بير آنلامی وار. بير ده، توركييه‌ده ده قوللانيلير.
اؤرنك: "بو مئره‌ت وئبلاق نه‌دير كی هامی آليشقانی اولوب؟!"
سایین مئهران باهاری (۱ و ۲) و آیدن ک بیلرین یوروملاری یازی‌دان مکمل ایضاح‌لاری وار، تشککورلر و ساغ اولون. و اوخومانیزی توصیه ائدیرم.
ايلگی‌لی يازيلار: دانيشما ديلی (۱)
