توركجه، سون ايللرده دونيا اوزرينده ان چوخ آراشديرما ياپيلان ديللردن بيری‌دير. توركجه‌نين قيرامر ياپی‌سينين (ساختاری‌نين) منطيقه اويغونلوغو، ديلين ازبر مئتودو ايله دگيل، منطيق يورودوله‌رك اؤگرنيلمه‌سی بيليم آداملارينی توركجه‌نين مكمل‌ليگی قونوسوندا حئييرته دوشورمكده‌دير.
آمئريكادا، ويسكانسين يونيوئرسيته‌سينده گؤره‌و ياپان پرفسور "كمال كارپات" آمئريكادا ديل بيليم ايله ايلگی‌لی بؤلومو بولونان بوتون يونيوئرسيته‌لرده توركجه‌يه بؤيوك اؤنه‌م وئريلديگينی، قيراماتيكال ياپی‌سينين بؤيوك بير حئيرت و بگنی (ذوق) ايله اينجه‌له‌نديگينی و بير ديلين نه‌جور بو قدر ساغلام بير منطيقه، مكملييته صاحيب اولابيله‌جگی دوشونجه‌سی‌نين توركلره و توركجه‌يه قارشی بير حئيرانليق (يانی سيرا قيسقانجليق) اويانديرديغينی بليرتير.
بو ايلگی و حئيرانليق يالنيزجا آمئريكايا مخصوص دگيل. آوروپادا دا توركجه خصوصوندا جدی چاليشمالار وار. كئچميش ايللرده اوچ ياشينا قدر اولان اوشاقلار اوزرينده ياپيلان بير آراشديرمادا آنا ديلی توركجه اولان اوشاقلاردا، بو ياش قروپوندا ديگر ميللتلرين اوشاقلارينا گؤره ذكا سويه‌سی، قاوراييش (ادراك) قابليتی اولاراق داها اؤنده اولدوقلاری تثبيت ائديلميشدی. اوشاغين گليشيمينده (بؤيومه‌سينده) ايلك اوچ ياشين اؤنمی، اوشاغين حاياتی بويونجا گئده‌جگی مسافتين اؤنه‌ملی بير قيسمينی بو دؤنه‌مده آلديغی گؤز اؤنونده بولوندورولدوغو زامان بو دورومون حقيقتن بير آوانتاژ اولدوغونو دوشونه‌بيلريك.
بو اوشاقلارين آنالارينين گئنلليكله كولتور سويه‌سينين دوشوك اولماسی، اوخوما آليشقانليغی‌نين اولماماسی ايسه اوشاقلارين اوچ ياشينا قدر الده ائتديكلری ايرلی‌له‌مه سورعتی‌نی سونراكی ايللرده گؤسترمه‌مه‌سينه سبب اولان ائتكنلردير. داها سونرا ياپيلان چاليشمالاردا تورك اوشاقلارینين ذكا آچی‌سيندان ايلك ايللرده گئتديكلری مسافه‌ده ان اؤنه‌ملی فاكتورون ديل اولدوغو قناعتينه واريلير (يئتيشيلير).
International Association for he Study of Child Language (اولوسلار آراسی اوشاق ديلی آراشديرمالاری درنگی) آدلی قورولوشون آلمانيانين باش‌كندی برلينده ياپيلان اونونجو كونگره‌سينده، تورك اوشاقلارینين ۲، ان گئچ ۳ ياشينا قدر اؤز ديللرينی ديل بيلگی‌سی قوراللارينی دا يئرلی يئرينده قوللاناراق مكمل بيچيمده قوللانديقلارينی اثباتلايير. بو قابليت آلمان اوشاقلاريندا ۵، عربلرده ۱۲ ياشينا قدر اوزانابيلر.
ديل بيليمی پرفسورو Klan Delius، تورك ديلينين قولای اؤگرنيلديگينی بليرته‌رك، توركجه‌نين شخص و زامان بليرله‌ين اكلری دوزنلی و سيراميك داشلاری‌نين يان يانا دوزولمه‌سی تكين تثبيتينی ياپير. يئنه بيليم آداملاری‌نين اولاشديغی (يئتيشديگی) بير ديگر سونوج، توركجه‌نين ازبرله‌نه‌رك دگيل منطيق يولويلا اؤگرنيله‌ن بير ديل اولماسيندان دولايی تورك اوشاقلاريندا گونلوك حاياتدا گركلی پراتيك (عملی) ذكا قازانيمی دا ديگرلرينه اورانلا (درصدله) داها اؤنده.
و بو آراشديرما سونوجلاری آوروپا اؤلكه‌لرينده توركلرله ائولی آوروپالی آنالاردا چوجوغونا توركجه اؤگرتمه و ائوده توركجه قوللانما ايسته‌گينی تشويق ائدير. بو ايستك و آرتيق چاليشماق ايله آنا بير آوانتاژ داها الده ائدير. چونكو، قوراللی بير ديل اولان توركجه بيلينجلی و ياخشی اؤگرنيلديگی تقديرده ديگر ديللری ده داها قولای و قيسا زاماندا اؤگرنمه يئته‌نه‌گينی قازانديرير.
بيزلر هئچ بير منطيقلی ايضاحی اولمايان اسگيك بير توجيه‌له باشقا ديل و كولتورلرين قوجاغينا باليقلاما آتلاييب اؤزوموزو ايتيره‌ركن بيزده مؤوجود دگرلری بير گون باشقا ائللرده گؤره‌رسك هئچ ده شاشيرمامالی.
نه قدر اهميت وئريرسينيز بيلميرم، آما توركجه‌نی قوللانان اينسانلار اولاراق اوشاقلاريميز دوغوشدان شانسلی، ديليميزين قوراللارينی داها ياخشی اؤگرنرك، اويدوروقجا (قوندارما) و بنزری بير پارا شخصلرين اؤز كيفی یؤنله‌نديرمه‌لرينه قاپيلماياراق؛ قازانيلميش موشترك آنلاشما واسيطه‌ميز اولان كلمه‌لری فدا ائتمه‌يه‌رك؛ اوخوياراق بيلگی و كولتوروموزو گئنيشله‌ته‌رك دوغوشدان گلن بو آوانتاژلاری قطع‌به‌قطع آرتيرماق بيزيم اليميزده.
اوشاقلاريميز غئيرت و فداكارليغين هر تورلوسونه دگمز می؟...
» يازار: دوكتور نازلی رعنا گوره‌ل
» قايناق: آناديليم
Friday, April 20, 2007
تورکجه: ذکاء
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
0 Yorum:
Post a Comment